açık piyasa işlemleri

Para politikası uygulaması çerçevesinde, merkez bankaları bünyesinde para miktarının artırılıp azaltılması amacıyla, hazine kağıtlarının alım ve satımının (kesin alım, kesin satım, geri satım vaadiyle alım (repurchase agreements), geri alım vaadiyle satım (reverse repurchase agreement)) yapılması işlemleridir. Bankalararası Para Piyasası işlemleri de;Açık Piyasa işlemleri; kapsamı içerisindedir. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası bünyesinde bu tür işlemler, Açık Piyasa işlemleri ve Para Piyasası Müdürlükleri tarafından yürütülmektedir. ~http://www.tcmb.gov.tr~

merkez bankası kanalı ile piyasadaki mevcut para miktarını azaltmaya veya çoğaltmaya yönelik bir para politikası aracıdır. piyasada falan miktarda para varsa (para arzı fazla ise) merkez bankası tahvil satarak piyasadaki fazla parayı toplar.

para miktarı az ise daha önce sattığı tahvilleri geri alıp karşılığında para vererek piyasadaki para arzını(miktarını) artırır. enflasyon dönemlerinde piyasadaki para miktarı fazla olduğundan izlenecek politika tahvil satmaktır.

merkez bankası tarafından hazine bonosu, devlet tahvili ve döviz alım-satımı yaparak para arzını belirlediği * önemli araçlardan birisidir. *
* merkez bankası yatırımların yeterli bir düzeye ulaşmadığı, piyasada para darlığının olduğu ve işsizliğin yüksek düzeyde bulunduğu dönemlerde piyasayı canlandırmak amacıyla piyasadan hazine bonosu veya tahvil satın almaktadır. bu durumda piyasada para arzı artarken faiz oranıdüşmektedir. faiz oranının düşmesi yatırımlar üzerinde olumlu etki yaratırken; toplam talebi artırmakta, bu da ekonomide canlanmayı sağlamaktadır.

* merkez bankası enflasyonist ortamda piyasadaki para miktarını azaltmaya çalışır *. böylece piyasadaki satın alma gücü azalmış olmaktadır. merkez bankasının hazine bonosu veya devlet tahvili satarak * dolaşımdaki para miktarını azaltması ve buna paralel olarak kredi hacminin daralması toplam talebin de azalmasına ve faiz oranlarının yükselmesine yol açmaktadır.

sonuç: böylece merkez bankasının açık piyasa işlemleri deflasyon dönemlerinde ekonominin canlanması, enflasyon dönemlerinde ise fiyatların artış hızının azaltılması amacıyla kullanılan para politikası araçlarının biridir.

kaynak: prof. dr. gülden ülgen.