noktalama işaretleri

Edebiyatımızda noktalama işaretleri Tanzimat döneminde , 19. yüzyılın ikinci yarısında kullanılmaya başlanmıştır. Edebiyatımızda ilklerin adamı olan ibrahim Şinasi Efendi bu konuda da öncü olmuştur.
Tanzimattan önce, noktalama işaretleri yerine bağlaçlarla cümleler birbirlerine bağlanırlardı.O dönemlerde anlaşılır yazılardan çok , süslü ve güzel söz söyleme revaçtaydı.

*Nokta: Anlamla tam bir yargı bildiren cümlelerin sonuna konur. Bu cümle tek kelimeden ibaret de olabilir.

-Türkçe , Uray-Altay dil ailesinin Altay kolundan ve sondan eklemeli bir dildir.

+Yarın gelebilecek misiniz?
-Evet.

*Virgül:Cümlede birbirini izleyen eş görevli sözcükleri ve sözcük öbeklerini birbirinden ayırır.

-Evini,arabasını,yatını,mücevherlerini bir günde kaybetti.

Sıralı cümleleri ayırmakta kullanılır.

-Sabahları bize gelir, bir kahve içer, uzun uzun konuşurdu.Yağmur yağar , her yer ıslanır, ortalık çamura bulanırdı.

*Noktalı Virgül: Anlamca birbirine bağlı ve birbirini tamamlayan cümleler arasında kullanılır.Cümle içinde virgüllerle ayrılmış tür ya da tamlamaları , öğeleri birbirinden ayırmak için kullanılır. Aralarında neden-sonuç,güçlendirme ,tamlama ya da karşıtlık bulunan, ama,fakat,bundan dolayı ,çünkü, ne var ki, ayrıca gibi bağlaçlarla bağlanabilen cümleler arasında birinci cümleden sonra noktalı virgül kullanılır.

-Biz şairler, kendi güzellik anlayışımızın tutsağıyız; ama okur bizden çok daha erdemli.

-Şiirde konular alabildiğine genişliyor;biçim,ölçü,uyak önemini kaybediyor;anlam gölgeler ,sisler arasına siniyor.

*iki Nokta: iki nokta , yazılarda açıklama , örnekleme yapıldığını göstermek amacıyla kullanılır. Yazılara yapılan alıntılarda tırnak işaretinden önce iki nokta konur. Yazı içinde bir kişinin konuşmasını belirtmek amacı ile kullanılan uzun çizgi işaretinden önce yine iki nokta işareti gelir.

Memur sordu:
-Kaç yaşındasın?

Karagöz ve Ortaoyunu'ndaki eğlendirici kişiler şunlardır:köçekler,çengiler,kantocular,hokkabazlar,cambazlar,curcunabazlar.

*Üç Nokta: Kimi olaylar , nitelikler, adlar sayıldıktan sonra benzerleri anlamında cümle sonuna konur. Bir nedenle bitmemiş ,tamamlanmamış cümleleri gösteririr.Bir sözcük ya da ad , yazı içinde açıklanmak istenmiyorsa onun yerine konur.

-Son kahvesini içtiğini biliyordu. Son kez denize, kuşlara baktığını..
-Bana, bunu ...'den öğrenebilirsin dedi.

*Soru işareti:

Soru anlamı içeren cümlelerden sonra kullanılır.Doğruluğundan kuşku duyulan bilgilerin yanına da soru işareti koyulur.

-Aşık Emrah (?-1860)
-Tiyatrodan ne bekliyoruz?
-Kim bu on iki dev adam?
-Bu otobüs nereye gider?
-Bakar mısınız?