türkiyede sevgililik piyasasının iktisadi analizi

Türkiye de kadın erkek sevgililik ilişkisinin iktisadi olarak yorumlanmasıdır. Amaç piyasa dengesinin neden oluşmadığını ve nasıl oluşacağını yorumlayabilmektir. Bu durumu arz - talep ve piyasa dengesi açısından incelediğimizde ilginç sonuçlar ortaya çıkmaktadır:

Öncelikle olaya arz ve talep miktarı açısından bakalım.
31 Aralık 2021 tarihi itibariyle Türkiye istatistik Kurumu (TÜiK) Yerleşim Yerlerine Göre Nüfus Sonuçlarına göre Türkiye’deki;

Erkek sayısı 42.428.101
Kadın sayısı 42.252.172 dir.

Piyasa dengesinde Marshall dinamik şartının 3. maddesi “Hem satıcıların arz miktarı hem de alıcıların talep miktarı aynı zamanda tatmin edilmesi için belirli bir fiyatta talep fazlalığının sıfır olması - yani arz miktarı ile talep miktarının aynı olması - gerekmektedir."

Demektedir. Baktığımızda miktar olarak (sevgili olmak istemeyenler göz ardı edildiğinde) arz veya talep fazlası olma durumu görülmemektedir. Yani bir makine bölümünde kız başına 20 erkek düşme durumu gerçek piyasa koşullarında yok. O halde sorunu farklı yerde aramak gerekmektedir.

Şimdi bir de piyasa fiyatına bakalım. Reel fiyatlandırma için şu örnekten yola çıkalım:
Ortalama standartlarda bekâr bir erkek sokağa çıkıp hiç tanımadığı ortalama standartlarda bekâr 10 tane kadına sevgililik teklif etse, tahmini olarak bunlardan en fazla 1 belki 2 tanesi bu teklifi kabul edebilir – ki fiili durumda bunun cevabının aslında sıfır olacağını bir çoğumuz tahmin etmektedir, biz yanılma payı bırakıyoruz.
Aynı durumu şu şekilde değiştirirsek, ortalama standartlarda bekâr bir kadın, hiç tanımadığı ortalama standartlarda bekar 10 tane erkeğe sevgililik teklif etse tahmini olarak bunlardan en az 7-8 i kabul edebilir - ki fiili durumda bunun cevabının aslında on olacağını bir çoğumuz tahmin etmektedir, biz yanılma payı bırakıyoruz.

Bu örnek bize şunu göstermektedir: Satıcılar arz fiyatını yüksek tutuyor ancak alıcılar için talep fiyatı oldukça düşük belirleniyor. Bu nedenle piyasa dengesi çoğunlukla oluşmamakla birlikte bazı fiyatlarda nadiren oluşabilmektedir. Ancak bu denge fiyatında (davulun dengi dengine olması durumu) birçok satıcı ürünü satmadığından (davul yerine keman, çello ya da arp beklenebiliyor) alıcılar ürün alamıyor. Bu nedenle sevgililik durumunu oluşturan piyasa dengesi bu kesim için gerçekleşmiyor. Bu denge fiyatı, satıcılar için oldukça düşük (kariyeri yok, yakışıklı değil, maaşı düşük vb). Satıcılar, “bu fiyattan ürün vereceğime, bu fiyattan ürün alacak alıcı beklerim, o da olmazsa da ürün çürüsün daha iyi” diyorlar. Alıcılar ise ceteris paribüs durumunda mevcut şartlarını (kariyer, yakışıklılık, maaş, yaş vb.) kısa vadede düzeltemeyeceklerinden ve düşük piyasa fiyatından ürün verecek satıcı bulamadıklarından ürün bulamıyorlar.

Mevcut satıcılar ürün fiyatını düşürmedikleri için alıcıların ürün alabilmesi için yeni satıcıların piyasaya girmesi gerekiyor. Aslında arz miktarı ve talep miktarına bakılırsa arz veya talep fazlası bulunmuyor. Ancak piyasa fiyatı beklentisi dengeyi oluşturmuyor. Şu durumda Suriye’den yeni satıcıların piyasa girdiğini ve bir miktar arz fazlası olduğunu varsayalım. Bu şartlarda bazı alıcıların beklentisi doğrultusunda ürün alabildikleri görülmektedir. Normal piyasa koşullarında arz fazlası olduğu için piyasa fiyatının düşmesi beklenir. Ancak uzun vadede satıcıların ürün kalitesinde farklılık olduğu düşüncesiyle piyasa fiyatını düşürmedikleri de görülmektedir. Alıcıların da piyasaya giren yeni satıcılara çok fazla rağbet etmemesi de bu piyasa fiyatının düşmemesine etken olduğunu göstermektedir. Bu da bizi monopol piyasayla karşı karşıya bırakmaktadır.

Peki piyasa dengesi nasıl oluşacak? Türkiye deki satıcı durumundakilerin ürün kalitelerine aşırı güvenmeleri ve piyasa baskıları (sen daha iyilerine layıksın, ya da o şununla evlenmiş ben daha iyi birini bulmalıyım vb.) nedenleriyle piyasa dengesinin düşmesi kısa vadede mümkün gözükmemektedir. Ancak olası bir kargaşa durumunda Ukrayna ve Rusya üzerinden piyasaya yeni satıcıların girmesi arz miktarını artırırken kalite konusundaki beklentiler nedeniyle piyasa denge fiyatının hızla oluşacağı düşünülmektedir. Bu durumda bile birçok satıcının ne olursa olsun ürün fiyatını düşürmeyeceği de unutulmamalıdır.

Önemli hatırlatma:
• Bu genel bir değerlendirme olup herkes için tabi ki aynı sonucu doğurmayabilir.
• Diğer taraftan analiz iktisadi bakış açısıyla yapıldığından alıcı, satıcı, ürün piaysa gibi terimlere lütfen başka anlamlar yüklemeyelim.