sevildigini belli etmeyen adam

bende eski sevgili değil de eski sevgilinin yeni sevgilisi veya yeni sevgilinin eski sevgilisi sendromu oluyor genelde.

derin bir denizle karşlaştığında, henüz musa olmadan asa aramaya koyulan insanların genelidir. galiba hepimiz...

Allah’ın, kullarına lütfettiği bir serbestlik. Kazası bakımından hak, rızası bakımından küfür.

eskiden pazar sabahları babam hiç kaçırmazdı. Ben odamda uyurken yavaş yavas kulağıma gelen tıkıdık tıkıdık seslerin ardından gelen 'iii-ha' diyen koyboyumuzun patlayan silahının sesleriyle uyanırdım.

Güzel günlerdi.

Egodan ileri gelen yanlış bir sanrıdır. insanoğlu, doğadaki her şeyin kendisi için var olduğunu, her şeyin kendisine özel olduğunu sanmakta; oysaki hayvanların da yaşama hakkı var; insanlar yesin diye yaratılmadı hayvanlar.

Unutmayın; dünya, sadece insana özel bir gezegen değil; insan, kendini tüm canlılardan üstün görüyor. Oysaki burada sadece biz yokuz; burada milyonlarca canlıyla aynı yaşam alanını paylaşıyoruz.

Bunu en güzel anlatan Ego ve doğa karşılaştırmasını da buraya bırakıyorum:

görsel

Her şeyin üstünde değiliz; hayvanlar, bitkiler, insanlar, tüm canlılar, hepimiz, ekosistemin bir parçasıyız. Dünyanın tek sahibi "insanoğlu" değil. Burası, hepimizin.

Bunu aklımızdan çıkarmamalı ve bencil olmamalıyız.

Daha neler duyacağız? Böyle bir şey olabilir mi ya?

Abdurrahman Dilipak'ın yazısı http://m.yeniakit.com.tr/...l-kurtulacagiz-20489.html

porno; esrar, eroin, metamfetamin, kokain ve benzeri uyuşturucu maddelerin yaptığı gibi ödül merkezini suistimal eder ve bu da çeşitli rahatsızlıklara sebep olur.

normal bir durumda eğer sizi uyaran şey bir kelime, bir sarılma veya başka bir şeyse siz bu keyfi hissedersiniz ama saniyeler sonra beyninizdeki kimyasallar yine eski haline dönüp kendini yeniden dengelerler. fakat porno gibi uzun süreli uyarıcılarsa beynin kimyasını değiştirebilecek güçtedirler.

-----
Eğer beyin, cinsellik olarak aşırı uyarılırsa, beyin kendini korumak adına dopamin reseptörlerini azaltarak düzenler. Bu da aşırı dopaminden sonra yoksunluk semptomları görülmesine neden olur. Şuna inanıyorum ki, artık günümüzde bu konu hakkında insanlar fikir birliğine varmış durumda.

Dopamin Yoksunluğu Belirtileri

-Dağınık Düşünceler: Eğer beynin bazı bölgelerinde dopamin seviyesi anormal olarak, ciddi bir şekilde artış veya değişim gösterirse, "şizofreni" tipi organize olmayan düşüncelere sahip olunabilir.
-Hafızada Bozukluk: Beynin dopamin sisteminin bozulmasıyla beraber, Alzheimer, ALS, Parkinson gibi nörodejeneratif rahatsızlıklarda sıklıkla hafıza sorunları görülür.
-Benlik Yitimi Veya Kendine Duyarsızlaşma: Dopamin, duygusal durumumuzu ve nasıl hissettiğimiz konusunda kendimizi ifade edebilmeyi teşvik eder. Düşük dopaminle beraber, hayattaki tüm renkli ve zevk aldığımız şeyler yeterince bize tat vermemeye ve berbat bir hayata sahip olmamıza yol açar.
-Dikkat Eksikliği
-Anksiyete( Endişe Bozukluğu)
-Duygudurum Değişiklikleri ve Duyarsızlaşma
-Bilişsel Yetersizlik
-Depresyon
-Halsizlik
-Öğrenme Faaliyetlerinde Güçlük Çekme, Düşüncede Yavaşlama

---
iyilişme evresi
iyilişme evresi zor bir süreçtir. bir porno bağımlısının iyileşmesinin bir uyuşturucu bağımlısının iyileşmesinden bir farkı yoktur. bu süreç, zaten az olan alıcılarla beraber bir de dopamin seviyesinin düşmesi ile biraz zor geçebilir. dopamin yani haz ve motivasyon veren maddenin yoksunluğu ilk başlarda kişiyi depresyon ve tatminsizliğe itebilir. ancak bir süre sonra alıcıların artmasıyla kişi normal haline geri dönecektir.

Buradan 140 günlük bir nofap hikayesine ve daha fazlasına ulaşabilirsiniz.
https://pornouyusturucudu...evgiyi-hissedemiyormusum/

Garry Wilson-Büyük Pornografi Deneyi
http://www.youtube.com/watch?v=zRuaT0cEikY

(bkz: nofap)
http://www.nf-tr.com/

Hassas bir iştir. Bu videoların ikisinde de anneleri, çocuklara ataş hediye ediyor. Ve çocukların verdikleri tepkilerin farklılığı aslında ailenin çocuğu nasıl yetiştirdiğiyle ilgili.

https://m.facebook.com/st...21&id=258027781063289

https://youtu.be/RNbjTv1aSV4

"islam bizi geri bıraktı, Batı karşısında yenilgilerimizin sebebi islam’dır! hükmü, giderek bir inanç, bir yaşama biçimi halini aldı. Bunu da modernlik kisvesi altında hınç ve taassupla dolu telkinler halinde yaydılar; bu tür ideolojilere ve akımlara neredeyse meşruiyet kazandırıldı…Bu yanılgıların ortasında doğdum ve yetiştim. Gerçeğin ise tam tersi olduğunu pek çok bedel ödeyerek idrak ettim.

Hayatımın ilk yarısı bir korku filmi gibi geçti…Varoluşuna sahih bir neden bulamayan insan; bilsin yahut bilmesin korku, endişe ve vehim içindedir.Ben bu marazi hali, bir imtihandan geçiyor gibi ve en ağır derecelerde yaşadım…Allah hepimizi ve özellikle yeni nesilleri böylesi azaplardan esirgesin.

Şimdi şu eski koltuklarda oturuyorum ve gücümün yettiğince tefekkür ediyorum…Herkes geleceğe doğru hayal kurar; bense geçmişe doğru…Bir bahçeye yolculuk yapıyorum…Manolyalar, frenk üzümleri, yıldız çiçekleri, çimenler; tam bir cennet bahçesi…Bir zamanlar, yani çocukluğumda öyle bir bahçenin ortasındaydım; ama o nimetin o günlerde şükrünü eda edebilme hassasiyetine sahip değildim. Şimdiki halimle: aklım ve gönlümle o güzel bahçeye dönüyorum…Çimenlerin üzerine seccademi serip şükür namazı kılıyorum.Bu benim geçmişe doğru yolculuğum, geçmişe dönük hayalim."

her Müslümanın islamcı olduğunu sayarsak ( istisnalar kaideyi bozmaz)

allah ın izniyle şunlardır:

--spoiler--

KAĞIT, MATBAACILIK VE PUSULA

Asırlarca denizcilere, donanmalara kılavuzluk eden ve onları "belirsizlik"ten kurtaran pusula, hiç şüphesiz ki, Müslümanların icadıdır. Medeniyetler tarihi araştırmacıları, Çinliler'in ilk önce mıknatıs ibresinin kuzeyi gösterdiğini bildiklerini kaydetmekle beraber; pusulanın deniz yolculuğunda kullanılmasını ve pusula aletini, ilk defa Müslümanlar'dan öğrendiklerini bildirmektedirler. Yani, tüm dünya denizcileri gibi Çinliler de bu aleti, Müslüman denizcilerle olan ticarî münasebetleri esnasında öğrenmişlerdir. islam kaynakları da bu durumu, tesbit etmektedir. Dr. Sigrid Hunke, bu durumu şöyle tespit eder:

"Amalfili Flavio Gioja, bizde pusulanın mucidi olarak tanınır. Halbuki, bu aleti, Filavio Gioja ilk önce Müslümanlar'dan öğrenmiştir.."

"Haçlı Seferleri" sırasında bir savaş uzmanı olan Maricourtlu Petrus, mıknatıs ve pusulaya ait bilgileri, doğrudan doğruya Müslümanlar'dan alır. Ve sefer dönüşünde Fransa'ya götürür. Bundan 50 yıl sonra, yani 1320'de ise Amalfi'li italyan Filavio Gioja, sözde pusulayı ilk defa keşfetmiş görünür. Amalfi, Venedik'in yanında önemli bir ticaret ve deniz şehri olduğu için, Müslüman limanları ile çok yakın ticari münasebeti vardır.

Kağıdın, asırların ötesinden ilim ve medeniyet mahsullerini taşıması, ne kadar hayatidir. Kağıt, beşer aleminin asırlarca hizmetinde bulunan en büyük vasıtalardan biridir. O, olmasaydı, dünü bilemezdik, yarını etkileyemezdik. Kağıdı icat ve imal etmek suretiyle Müslümanlar, tarihi bir miras bırakmışlardır insanlığa. Aynı şekilde, barutu ilk defa ateşli silâhlarda kullanmak suretiyle, harp tekniğini hızla geliştiren de, Müslümanlar olmuştur. Jacques Risler, "La Civilisation Arabe"de bu meseleyi şöyle dile getirir:

"islamiyet'in, Avrupa'ya getirdiği en hayırlı nimetlerden birinin de; kağıt olduğunda hiç şüphe yoktur... Keten dövme sanatını Araplar'ın, Semerkand'ta öğrenmiş oldukları malumdur. Ondan sonra, ketenin yerine; el-Cezire ile Mısır'da pek bol yetişen pamuğun ikamesini düşündüler. işte bunun üzerine kağıtçılık sanayii, süratli ve fevkalade bir inkişaf gösterdi. ilk imalâthane, ancak 794 tarihinde Bağdat'da. kurulabildi. XII. asırda Batı Avrupa'nın kağıt ihtiyacını, Endülüs Xativa fabrikası temin ediyordu..."

Pamuktan, kağıdın bol miktarda Müslümanlar tarafından üretilmesinden önce, son derece elverişsiz ve pahalı olan maddeler; "kağıt" olarak kullanılıyordu. Mısır'da, kamıştan "papirüs" ve diğer ülkelerde, koyun ve keçi derisinden yapılan "parşömen" kullanılmaktaydı. Çin'de ise, "ipek kağıdı" kullanılıyordu. ipek ise, her yerde yetişmiyor ve çok pahalıya mal oluyordu. Müslümanlar'ın, keten ve daha sonra da pamuk kağıdını icadı, ilmi çalışmaları etkilediği gibi, kağıt sanayiinin gelişmesini de doğurmuştu. Kağıdın icadı ile beraber matbaacılık doğmuş ve kısa zamanda bir sanayi dalı haline gelmiştir.

Yazı yazmasını bilmeyen Batı, aradan asırlar geçtikten sonra, ilk defa onu Sicilya ve Endülüs Müslümanları'ndan öğrenir. E.F. Gautier, "Moeurs et Coutumes de Musulmans" isimli eserinde bu gerçeği dile getirir:

"Ucuz kağıt olan pamuk kağıdını bizim Batı' ya, Müslümanlar sokmuşlardır. Miladi XII. asırda, Endülüs'ün Xativa fabrikası, Batı Avrupa'nın ihtiyacını temin etmiştir.

"Hülasa parşömeni ortadan kaldırmış olan kitap kağıdını, Müslümanlar, icat etmişlerdi. Eğer islam medeniyetinin kitap, barut ve pusula gibi mirasları, Batı'nın elinin altında bulunmasaydı, bizim Rönesans'ın nasıl bir şey olacağını, biraz göz önüne getirmeliyiz."

Evet, Fransız profesör Gautier'in dediği gibi, kağıdın bir an için olmadığını düşünelim: Bu durumda; değil Avrupa, insanlık ne yapardı?

islam aleminde ilk kağıt imalathanesi, Miladi 794 tarihinde Bağdat'ta açıldı. Daha sonra Araplar tarafından; Sicilya ile ispanya'ya sokuldu. Ve oradan da italya ile Fransa'ya geçti... Bu yeni icat, her gittiği yerde kitap faaliyetini kolaylaştırdı. Will Durant, "Histoire de la Civilisation L'age de la Fol" isimli eserinde, islam bilginlerinin kitaplarına atıfta bulunmaktadır:

"(Meşhur tarihçi) El'-Vakidi öldüğü zaman, 600 sandık kitabı kaldı, bunların her biri, iki kişinin taşıyacağı kadar ağırdı... Sahip ibn ibad gibi bilginlerin, tekmil Avrupa kütüphanelerinde bulunanların toplamı kadar kitapları vardı."

Ve yine Avrupa'daki matbaacılığa, islam ülkelerindeki ilk baskı usullerinin başlangıç olduğunu söyleyebiliriz. Philip Hitti, "Pecis d'histoire des Arabes" de şunları yazar:

"Fransa, ilk kağıt imalathanelerini... Endülüs'e borçludur. (Abdurrahman)'ın katiplerinden biri, resmî evrakı evinde yazdıktan sonra, hususi bir teksir dairesine yollamak alışkanlığındaydı. Baskı(tab) dairesi, her halde bizim, mekanizmasını bilmediğimiz iptidai bir matbaaydı: Resmi evrak, hükümet memurlarına işte oradan dağıtılırdı."

Endülüs Müslümanları, teksir makinesi mahiyetinde, basit matbaa kullanmışlardır. Yine Cenevizliler, daha XIII. asırda, banknotların, elle dizilen harflerle basılma sırrını, iran'dan almışlardı.



Hasan er-Rammah'ın, "Kitab el-Furussiyye"deki torpido veya roket tarifnamesi.

BARUT VE ATEŞLi SiLAHLAR

Dünya harp tarihini değiştiren barut ve barutun, ateşli silahlarda kullanılması, önemli bir hadisedir. Dr. Sigrid Hunke, "Avrupa'nın Üzerine Doğan islam Güneşi" eserinde bu konuda şunları yazar:

"ilk defa, Fan Çing muhasarasında, barutla ateşlenen silahlar kullanmaya karar verirler. Moğol Hanı Kubilay, bu silahlar yardımıyla, Çin'in son mukavemetini kırar. Acaba kimin yardımıyla? Kubilay Han'ın müracaatı üzerine; ona Şamlı ve Baalbekli bir mühendis gönderildiğini, bu mühendisin oğulları Ebubekir, ibrahim ve Muhammed'in beraberlerindeki şahıslarla birlikte, 7 büyük makine imal etikleri, ve böylece bahsi geçen şehre girildiği, islâm Sultanı'nın sarayındaki tarihçi Reşidüddin'in ağzından hayretle öğreniyoruz..."

Müslümanlardan barutlu silahları öğrenen Moğol Hanı Kubilay, bu ateşli silahları ilk defa Çinlilere karşı kullandı. Barutun imalini yapan Müslüman kimyagerler, onun ateşli silahlarda kullanımını da dünya tarihinde ilk defa gerçekleştirdiler. Ve barutun itici kuvvetinden istifade ederek, değişik sıcak harp vasıtaları imal ettiler. X. asırdan sonra, bugünkü ağır silahların babası sayılabilecek "barut füzeleri", nasıl imal ediliyor? Dr. Sigrid Hunke, aynı eserinde bu konuya şöyle cevap veriyor:



Eski bir baruthane

"XII. asrın islam alimleri, barutun formülünü kesin bir şekilde tesbit ederler. islam hükümdarları, Batı'nın devamlı Haçlı taarruzlarına karşı savunma için, dünyaca meşhur kimyagerlerini, kimyevi bir savaş aracı olan barutun, yakıcı ve tahrip edici tesirlerini araştırmak üzere barut fabrikalarında çalıştırırlar. Müslümanların, XIII. asrın yarısında, roketler için itici bir vasıta olarak, barutu kullanacak vaziyette bulundukları muhakkaktır. Hasanü'r-Rammah'ın "Harp Tarihi Kitabı"ndan başka, bu devrin diğer harp tarihi kitaplarında, sadece 'barut ve ateşli silâhların'; 'alev püskürerek hareket eden, işleyen ve yanan yumurtalarla', 'gök gürlemesi gibi bir gürültü yapan', ilk defa füze ile atılan torpillerin dumanı tüter. Bundan sonra italyanca tercümeler.. Batı'da, Roger Bacon ile Bollstadtlı Alman alimi Albertus Magnus'a ulaştırırlar. Muhtemelen Albertus Magnus da, seyahatleri esnasında Freiburg'da, hayretengiz bilgisini, barutun sözde mucidi Fransız Berthold Schwarz'e nakleder."

Daha sonra, Türkler, icat ettikleri -barut yerine gülle atan- büyük toplarla, dünya tarihini değiştirir ve "yeniçağ"ın müjdecisi olurlar. Yılmaz Öztuna, "Türkiye Tarihi"nde bu şöyle dile getirilir:

"II. Mehmet, nihayet başarısının esasını sağlayan büyük topları döktürmüştü. Bu topların planlarını, bizzat büyük Türk Hakanı çizmişti. Bu toplar, o zamana kadar görülmemiş, hatta tasavvuru mümkün olmayan büyüklükte ve mükemmeliyette idiler. 2 tonluk gülle atabilen toplar vardı... Ortaçağ harp sanatı, II. Mehmed'in dehası ile değişiyordu. Sultan, o tarihte ilk defa olarak havan topunu icat etmişti..."



ez- Zerdkaş'ın, "el-Enik fi el-Manacnik" isimli kitabında (8.yy sonrası) resmedilmiş bir top.

Fizikteki "itme" (impulus) ve "eğik atış" prensip ve formüllerine göre çalışan bu toplar; dünyanın en müstahkem surlarını yığın haline getirmiş ve insanlığı hayrete düşürmüştü. Yine bizzat, büyük deha Fatih Sultan Mehmed'in ilk defa îcat etmiş olduğu "alev füzeleri" veya "yürüyen zırhlı kuleler" istanbul'un fethinde kullanılmıştı.

Takiyyeddin'in helezonlu pompası.

MEKANiK ALETLER VE DiĞER iCATLAR

Genelleşmiş icatlardan ibarettir. Her ilim dalına has, oldukça hayati olan buluş ve keşifler vardır. islam medeniyetinin fizik, matematik ve mekanik gibi bilim dallarına ait prensipler ve bu alanlardaki teknik buluşları da, oldukça önemlidir. Dr. Sigrid Hunke, şu tespitleri yapar:

"Ahmed ibn Musa'da görüldüğü üzere Müslümanlar, ani buluşlar yapan; tekniker ve usta mekanisyenlerdi. Keskin zekalarıyla kendilerini, hayatlarının şiddetle bağlı bulunduğu suya verdiler. Toprağın sulanması için her nevi su çeken çarklar, pompalar, su yükselten manivelalı makineler; yangın söndürmede kullanılan, suyu yukarı çekmeye mahsus cihazlar meydana getirdiler."

Ortaçağda, daha 880 yılında Müslümanlar, henüz meçhul bulunan havaya, hakimiyeti denerler. Dr. Hunke, bu konuya da şöyle atıf yapar:

"880 yılında ispanya'da ibn Fırnas, üzerine tüy ve kumaş geçirdiği ilk uçağı imal etti. Bir gün yeryüzüne düşüp parçalanıncaya kadar, uzun zaman havada kalmaya, süzülme uçuşu denemeleri yapmaya muvaffak oldu."

Batı medeniyetinin alt yapısını hazırlayan islam medeniyeti ve islam bilginleri, ne hazindir ki uzun bir zaman söz konusu bile edilmemiş ve hatta unutulmuştur. Nitekim Dr. Hunke, bu konudaki haksızlığı şöyle dile getirir:

"Şu kadarı var ki, Müslümanlar'ın öncülük ettikleri şeylerden mesela; Arap rakamları, cebir, usturlap gibi şeylerden hemen hemen hiçbirinin islami patent hakkı, Batı'da tanınmamıştır. Aksine birçok Müslüman icadı, günümüzde ingiliz, Fransız veya Alman malı sayılmaktadır."



Dünya'nın kendi ekseni etrafında döndüğüne inanan Arap-islam astronomlarından Ebu Sa'id Ahmed b. Muhammed es-Siczi(X. yy)'nin planetaryumu.

ASTRONOMi

Çağımız insanını en çok meşgul eden ve merakını tahrik eden meselelerden birisi de, Astronomi çalışmalarıdır. Diğer ilimler, genellikle belirli zümrelerin ve bilginlerin mevzuu olurken; uzayla ilgili çalışmalar, herkesi yakından ilgilendirmektedir.

Gerçekten insanoğlu, dünyaya geldiğinden beri, bu muazzam kainatın içerisinde, gözüne ilişebilen bütün gök cisimlerini merakla incelemiş ve sırrına vakıf olmayı arzulamıştır. işte astronomi ilmi, insan tabiatında bulunan böyle bir meraktan doğmuştur.

insan zekasının çalışmaya başladığı; ilk devirlerden beri; ilim binaları, büyük bir zaman dilimi içinde inşa edilmeye başlanmıştır. Bütün medeniyetlerin, bu büyük eserlerde, az veya çok katkıları vardır.

Bugün artık bilinmektedir ki, islam medeniyeti, bütün ilim dallarında olduğu gibi, astronomi sahasında da, temel bilgilerin kaynağı olmuştur. Dünya üzerinde, astronomi ile en çok meşgul olan ve gök cisimlerinin hareketlerini inceleyen Müslümanlar, astronomide en üst seviyeye ulaşmışlardır. X. ve XIV. asırlarda, islam aleminde büyük astronomlar yetişmiştir. Batı'da, astronomi çalışmalarının mevcut olmadığı bir zamanda, islam aleminde astronomi ilmi, en parlak devrini yaşamaktaydı. En büyük islam astronomlarından el-Battani, bu gerçeği şöyle açıklıyordu:

"Yıldızlar ilmi, her insanın, eşyanın kanunlarını öğrenmeye çalışması gibi; dinin de, kanun ve nizamlarını bilmek ihtiyacından doğmuştur. Beşer, yıldızlar ilmi sayesinde, Allah'ın birliğini ispata; O'nun emsalsiz büyüklüğünü, yüce hikmetini, muazzam kudretini ve eserinin mükemmeliyetini idrake muvaffak olur."

1. Astronomi Aletleri

Asrımızı doğrudan doğruya etkileyen islam alemindeki astronomi çalışmaları geliştikçe, bu ilim dalına paralel olarak pratik astronomi aletleri yapılmış ve teknik bir hüviyet kazanmıştır. Ortaçağın teleskop ve dürbünleri olan bu aletler, islam bilginlerinin gözlem vasıtalarının sınırını, biraz daha genişletmiş oluyordu. Dr. Sigrid Hunke, "Avrupa'nın Üzerine Doğan islam Güneşi" kitabında bu gerçeği şöyle dile getiriyordu:

"Müslümanlar... yeni aletler imal ettiler. Duvar ve açı kadranından başka, on sekiz çeşit taşınabilir kadran vücuda getirdiler. El-Biruni, 7.5 metre çaplı bir kadrandan faydalanmıştı. Uluğ Bey, rasathanesine yerleştirdiği 40 metre çaplı duvar kadranı ile onu geçmişti. Müslümanlar, bunlardan başka sekstant ve oktant aletlerini de buldular. Batı'nın ilk rasathanesinde, islam aletleriyle karşılaşmaktayız. Bu da, Müslüman aletlerini Batı'ya ilk defa tanıtan Hermann'ın hizmet ve gayretiyle olmuştu."



Halkalı küre; yıldızların enlem-boylam derecelerini ölçmeye yarayan çemberler düzeneği.

Ortaçağda en büyük modern rasathaneler, Bağdat, Kurtuba, Semerkand, Maragha ve diğer islam şehirlerindeydi. Astronomi cihazları da buralarda yapılmaktaydı. Bunların dışında, Avrupa'da görülen birkaç rasathanenin, yine islam astronomları tarafından, daha sonraki asırlarda kurulduğunu görüyoruz. Dr. Sigrid Hunke, şunları yazar:

"Onların bu sahadaki en orijinal icadı, silindir şeklinde, taşınabilen bir güneş saati idi. Müslüman alet yapıcıları, bu arada zil vasıtasıyla her tarafa öğle zamanını hatırlatan çalar güneş saatlerini, bir madeni kupanın içine her saat başı küreler düşüren su saatlerini; zodyaklar sayesinde gezegenleri izleyen veya Ay'ın yarım devresinde, geceleyin saat 12'de bir pencereye tesbit edilince; yarım ayın geçişini, mütevali parıldamalarla belirten devvar aynaları buldular."

Astronom Musa'nın oğullarından üçü de, kendilerini ilme vermişlerdi. Matematik, fizik ve astronomi sahasında kıymetli eserler ortaya koymuşlardır. Bu üç kardeş, beraber büyük bir bakır saat imal ettikten sonra, yıldızların hareketini incelemek için yeni bir alet yaparlar. Dr. Sigrid Hunke, aynı eserinde:

"Muhammed, önemli yıldızların gerek günlük, gerek doğuş ve batışlarındaki değişikliklerini hesaplayınca; Ahmed, kardeşinin bu muadil hesaplarını, tekniğin emsalsiz bir şaheseri olan, bu sebeple o devir insanlarının kendinden geçercesine hayranlığını çeken, son derece doğru çalışan bir cihaza intikal ettirir... ibn Rabban et-Tabari, alet hakkındaki müşahedelerini şöyle belirtmektedir: 'Samarra'daki rasathanenin önünde, Musa'nın astronom ve mekanisyen oğulları Muhammed ile Ahmed kardeşlerin yapmaya muvaffak oldukları cihazı gördüm. Küre şeklindeki bu alet, zodyak ların sinyalleri ile yıldız resimlerini tesbit ediyordu. Su ile çalışıyordu. Sema'da bir yıldız batınca, aynı anda resmi de, cihazın içinde ufku gösteren dairenin altına doğru batarak kayboluyordu. Aynı yıldız tekrar doğunca, altta ufuk çizgisinin üzerinde resmi görünüyordu.' "

"Pratik astronomi" aletlerini bizzat kendileri yapan astronomlar, mümkün olduğu kadar büyük ve geniş çaplı aletler yapmaya gayret ediyorlardı. Zira, kainatın azameti karşısında, daha büyük aletlerin gerekli olduğunu biliyorlardı.

Maragha rasathanesinde; meridyen, ekvator, ekliptik (Dünya'nın yıllık hareket düzlemi), arz dairesi ve ekinoks (gece-gündüz eşitliği) daireye ait, bakır daireden müteşekkil usturlablar bulunmaktaydı. Ayrıca, yıldızların yüksekliği ve açıklığını(azimut) ölçmek için, azimut dairesi bulunduğu kaydedilmektedir.

2. Pratik Astronomi

Astronomi çalışmaları, XV. yüzyıldan itibaren Kopernik veya Galile ile başlatılmış olup, bu asra kadar hiç astronomi çalışmaları yokmuş gibi geçiştirilmiştir. Bu arada büyük bir astronom olarak takdim edilen ve kitaplarda geniş yer verilen Batlamyus, Dünya'yı, gezegen sisteminin merkezi zannetmekteydi. Ne hazindir ki, Kopernik ve Batlamyus arasında kalan 8-10 asırlık devrede oluşan, dünya bilim tarihinin ender kaydettiği astronomi ilim ve kültür mahsulleri yok sayılır. Güneş'i ve tüm gezegenleri, hareket kanunlarıyla inceleyen Biruni, Fergani, Vefa ve Uluğ Bey'den her nedense bahsedilmez.



Semerkant Rasathanesi, Timur'un torunlarından Muhammed Taragay b. Şahruh Uluğ Bey(796-853/1394-1449) tarafından kurulmuştur. Binanın ne zaman yapıldığı bilinmemektedir.

Eserlerinin bir kısmı Rusya'ya kaçırılmış olan Uluğ Bey, Semerkand'daki rasathanesi ile çağımıza ışık tutmuştur. Ayrıca, Uluğ Bey'in beş asır önce yapmış olduğu astronomik hesapların, bugün yapılan hesaplara uygun çıkması, bilim adamlarını şaşırtmaktadır. Nitekim Prof. Dr. W. Barthold, "islam Medeniyeti Tarihi"nde bu konuda şunları yazar:

"Duvarına 'ilim tahsil etmek, erkek ve kadın her müslümana farzdır' hadîsi yazılı olan Buhara'daki medrese ile, Semerkand'daki medrese, bu cümledendir. Uluğ Bey tarafından yaptırılmış olan rasathane, büyük işler görmüştür... Astronomi cetveli ve yıldızların fihristi de, onun adına tanzim edilmiştir. Bu eser, orta zamandaki astronominin en son sözü ve ilmin teleskop icat edilinceye kadar erişmiş olduğu en son derecesidir. Uluğ Bey'in sarayındaki talebelerden biri de, Ali Kuşçu'dur."

ilk defa islam bilginleri, Dünya'nın yuvarlak olup, ekseni etrafında döndüğü teorisini iddia ve ispat ettiler. Will Durant, "Histoire de la Civilisation L'age de la Fol" eserinde bu konuya ışık tutar:

"Biruni, Dünya'nın yuvarlaklığını hiç tereddüt etmeden kabul etmekle beraber, her şeyi arzın merkezine doğru çeken kuvveti de tesbit etti. Astronomi esaslarının; hem Arz küresinin, her gün kendi ekseni ve her sene Güneş etrafında döndüğünü, aksini tasavvur ederek açıklayabileceğini ileri sürer."

Zira, onlar Kur'an'dan, Arz'ın, sabit olmayıp, hareket ettiğine şahit olmuşlardı.

"Sen dağları görür, onları yerinde sabit sanırsın. Halbuki onlar, bulut gibi hareket ederler. Bu, Allah'ın sanatıdır ki; O, her şeyi sağlam yapar. Şüphesiz O, yaptıklarınızdan haberdardır." [NEML(27)/88]

islam astronomları, Güneş'in ve bütün gezegenlerin, kendilerine mahsus özel ve genel hareketlerinin olduğu hipotezinden hareket ederek; astronominin esaslarını tesbit ederler. Will Durant, "Histoire de la Civilisation L'age de la Fol"da şöyle yazıyordu:

"Arz'ın küreselliğinden emin olan bu alimler, Arz derecesini ölçtüler; bunların ölçüsü 56 2/3 mil çıktı: işte bu suretle elde ettikleri neticelere göre, Arz'ın çevresini; 35.000 kilometre hesap ettiler. Bu astronomlar tamamiyle ilmî esaslarla hareket ediyorlardı."

Matematikte teoremleri ile tanınan ve astronomik buluşlarıyla haklı bir ün yapmış olan Sabit b. Kurre ise, ekliptiğin, ekvatorla yaptığı açıyı, isabetli bir şekilde hesaplar. Dilgan, "Matemetiğin Tarih ve Tekamülüne Bir Bakış" çalışmasında;
Fransız astronomu Bigourdan; Sabitin ekliptikle, Ekvator arasındaki açıyı tayin ettiğini ve bu açı için 23° 30' 30" bulduğunu söyler.



1480 yılında Musa adındaki bir usta tarafından yapılmış küresel usturlap.

Bugünkü astrometrinin temel tesbitleri mesabesinde olan bu buluş ve hesaplar, son derece hassas yapılıyordu. Bu çalışmaların, zamanımızdaki hassas aletlerin ve hatta son yıllarda geliştirilen Radyo Astronomi'nin imkanlarından mahrum bir çalışma olduğunu unutmamak gerekir. Dr. Sigrid Hunke, şu tespiti yapar:

"El-Fergani, Arz derecelerinin uzunluklarını hesapladı; Güneş'in de, gezegenler gibi, ancak ters istikamette seyreden bir yörüngesi bulunduğunun, ilk defa farkına vardı. Ortaçağda Alfranganus adı ile anılan el-Fergani'nin, 'Astronominin Unsurları' isimli eseri, birçok defalar Latince'ye çevrildi."

Matematik ve astronomi alimi olan Nasired-din et-Tusi de, yine kendi zamanına kadar gezegenlerin hareketini izah için kabul edilmiş "gezegen sistemi" (eksantrik ve episikl) yerine, daha sistematik ve gök cisimlerinin hareketlerini, basit bir surette izaha elverişli bir teori ortaya atmış ve geliştirmiştir.

Ebu'l-Vefa, Ay'ın, en büyük enlemindeki intizamsızlığını müşahede etmiştir. Bunun için "Üçüncü sapma kaidesi" denilen kaideye, Vefâ'nın ismi verilmiştir. Bugün Avrupa dillerinde ve astronomi literatüründe kullanılan birçok yıldız isimleri ve kavramlar, Müslümanlar'dan geçmiştir. Mesela, Azimut (gök cisminin yerini tayine yarayan açıklık), Zenit (baş ucu), Nadir (ayak ucu) gibi tabirler, Müslüman astronomların kullandığı terimlerdir.

XV. yüzyılda bile Kopernik ve Galile gibi bilginlerin, Avrupa'da nasıl engizisyon mahkemelerinin zulmü altında, sessiz sedasız kaldıklarına biliyoruz. Dr. Sigrid Hunke; islam medeniyetiyle, Batı arasındaki bu ilmi anlayış farkını şöyle seslendirir:

"Tarihin, isimlerini tesbit edebilip, pek az medeni milletlerde bir benzerini bulabileceği 534 islam astronomu arasında; gerek ilmin inkişafını, gerekse Batılı mühim şahsiyetlerin yetişmelerini sağlayan, daha birçok önemli bilim adamı mevcuttur."



Ammar b. Ali el-Mavşıli'nin, oftalmoji kitabından, göz sinirleri kesişme noktası.

T I P

islam medeniyetinin, en çok geliştirdiği üç ilim dalından birisi, kesin olarak ifade edebiliriz ki, Tıp ilmidir. Yedinci asırdan sonra tamamen araştırma ve ihtisas branşı halinde tıp, çok kısa zamanda büyük ilerlemeler kaydeder. Böylece bu ilim dalı, kendi arasında doktorluk, eczacılık ve hastalık çeşitlerine göre dallara ayrılırlar. Ve tamamen modern bir hüviyet kazanır. Son derece sıhhi klinikler ve hastaneler açılır. Tıp okulları ve hastaneler, ihtisas sahibi, ehliyetli profesörlerin himayesinde çalışır. Tıbbi sahadaki çalışmalar, tamamen pratiktir. Bilhassa hastaneler, birer laboratuvar ve okul mahiyetindedir.

Tıbbın, islam medeniyetinde, müstesna bir gelişme göstermesi; islam inancının, insan yaşayışı, temizliği ve sağlığına verdiği önemden kaynaklanır.

Eski Yunan medeniyetinden intikal eden tıbbî bilgiler ise; islam tıp otoriteleri tarafından kritik edilmiş, denenmiş ve birçok prensiplerin yanlış olduğu ortaya konmuştur. Jacques Risler, "Civilisation Arabe" adlı eserinde:

"Müslümanlar, tababette en yüksek mevkii işgal edip, beş asırdan fazla, dünya tıp ilminin başında bulunmuşlardır. Hazret-i Muhammed'den intikal eden tıbbî hadisler, takriben üç yüzü bulmaktadır. 622'den, 661 tarihine kadar süren Hicret ve Hulefa-yı Raşidin devirlerindeki hekimler, daha o zamandan yaralara pansuman yapma sanatını, dağlamayı, kan almayı ve hacamat tatbikatını biliyorlardı."

işte islam tıp ilmi, başlangıçta böyle bir ivme ile başlamıştı.

1. Çalışma ve Tedavi Metodları

Müslüman tıp bilginleri, oldukça kıymetli çalışma prensiplerine sahiptiler. Diğer ilimlerde olduğu gibi, tıp ilminin çalışma sınırını biliyor ve sonuçlarını daima kontrol ediyorlardı. Böylece, bu çalışmalarla asrımız tıp alemine, orta zaman medeniyetinden kıymetli müşahede ve bilgiler hediye edilmiştir. Jacques Risler; yukarıda alıntı yaptığımız eserinde aşağıdaki tespitleri yapar:



XIV. yy. iranlı tabib, Manşur b. Muhammed b. Ahmed b. Yusuf'un, Teşrih-i Manşuri isimli kitabından, sinir sistemi.

"Eski Yunanlılar'ın hiç bilmedikleri yollara koyuldular. Sabırlı, sebatkar ve inceden inceye tetkikçi oldukları için, tıbbi müşahedelerini hiç yorulmadan biriktirdiler. O devirden itibaren tıp, artık tecrübi bir mahiyet aldı: 'Ali ibn Abbas' kendi tetkiklerini, kitaplarda yazılı ananelerden değil; hastanelerden toplamış olduğunu açıklamaktadır. işte o devirden itibaren; medreselere Fen Fakülteleri'yle, Tıp Fakülteleri ve laboratuvarlar ilave edildi."

ispanya'da yetişen bilginlerden ibn Züher, tıbba, "ilmi düşünme prensiplerini" getirdi. ibn Züher'in tedavi metodunda keşfettiği en mühim husus; "insan vücudunun muayyen hastalıklarda, kendi kendini iyileştirmeye muktedir olduğu" prensibidir. Cerrahi ve eczacılık hususunda da tam malumat sahibi olan bu bilgin, nefes borusunun ameliyatı hususunda makaleler yazmıştır. Rasyonel tedavi usullerini ortaya koyan ibn Züher; hastayı, kan ve suni yollarla besleme sisteminin geliştirilmesi ve mide kanserinin veya bir uzuvdaki kanserin, uzuvda umumi bir hastalığa delalet edeceği tezini ortaya atar.



Halife b. Ebi el-Mehasin el-Halebi(1275'ten önce yazmıştır)'nin Kitab el-Kafi fi el-Kuhl isimli eserinden, oftalmolojik aletler.

2. Tıbbi Buluşlar ve Hastalıklar

XIV. ve XV. yüzyıllarda yaşamış, Osmanlılar zamanında müderrislik yapmış olan Akşemseddin, kendisinden üç-dört asır önce yaşamış islam bilginlerinin de tereddütsüz bildikleri ve yine ibn Sina'nın anlatmaya çalıştığı mikrobu şöyle tarif ediyor.

"Hastalıkların insanlarda teker teker peyda olduğunu sanmak hatadır. Hastalık, insandan insana bulaşmak suretiyle geçer. Bu bulaşma ise, gözle görülemeyecek kadar küçük, ancak canlı tohumlar vasıtasıyla olur."

Bulaşıcı hastalıklar uzmanı olan Akşemseddin, en küçük canlı varlıklar olarak kabul edilen mikropların fonksiyonunu Batı'dan asırlarca önce tayin ve tesbit etmiştir. Böylece, Müslüman ilim adamlarının, mikroba ve hastalıklara karşı tesirli olan ilaçları keşfetmeleri, tıp tarihinde önemli bir yer işgal etmektedir. Bugün dahi izlerini görebileceğimiz bu ilaçlar, eczacılıkta antibiyotik olarak kendisini göstermektedir. Halen halkımızın kullandığı antibiyotik mahiyetteki çeşitli ilaçlar, tarihi bir miras olarak zamanımıza intikal etmiştir. Dr. Sigrid Hunke, yukarıda söz ettiğimiz eserinde şunları yazar:

"Penisilin ve aspergeliusun küf maddesini; yük eşeklerinin koşum takımlarıyla, mandalardan elde ediyorlar, bunları işleyerek iltihabi yaralarda kullanıyorlardı. Boğaz iltihabında ise; küflü ekmeğin yeşilimsi tozunu, hastanın boğazına kuvvetle üflüyorlardı. Mikroorganizmanın, iltihapları durdurucu tesirlerinin, Müslümanlar tarafından bu derece erken öğrenilmesinin hayranıyız."

Razi, "Çiçek ve Kızamığa Dair" eseriyle, itinalı müşahedeye dayanan izahlar yapar. Gout (damla hastalığı) ile Romatizmayı birbirinden ayırır. Batı, uzun zaman Razi'nin, mafsal romatizması ve mesane taşı hususundaki geniş müşahede ve bilgilerine dayanmıştır.

Birçok salgın hastalıkları, zamanında teşhis eden ve tedavi hususunda gerekli tedbirleri ortaya koyan Müslüman doktorlar ve tıbbi müesseseler, veba hastalığı gibi, bilhassa ortaçağda salgın bir şekilde görülen, bulaşıcı hastalığı da, ilmi tecrübelere dayanarak kontrol altına almayı başarmışlardır.

XIV. asrın başlarında Avrupa'da görülen veba hastalığı karşısında Hıristiyan alemi büyük bir korku ve dehşet içerisine düşmüşken; Müslüman doktorlar, vebanın bulaşıcı bir hastalık olduğunu ve ondan korunmanın yollarını anlatan eserler yayınlıyorlardı. Zira, islam Peygamberi daha VI.- VII. asırlarda, vebaya karşı alınacak tedbirleri ilan etmişti:

"Bir yerde veba olduğunu işittiğiniz zaman o yere, onun üzerine gitmeyiniz. Ve bulunduğunuz yerde veba zuhur edince de, oradan kaçarak o yerden çıkmayınız." (Buhari: 76/30, Müslim: 39/92)

Evet, Avrupa bu hastalık karşısında, korkuya kapılarak; onu hurafelerle izah ediyor ve meçhulleştiriyordu. Hastalığın, yerden fışkıran gazlarla ve yıldızların tesirleriyle meydana geldiğini zannediyor, dolayısıyla hiçbir tedbir alamıyordu. O devirde yaşayan Endülüs devlet adamı ve bilgini ibn Hatib'in(1313-1374), ilmin sınırları içerisinde kalarak, vebayı nasıl algıladığını; Batı ve islam medeniyetleri arasındaki farkı, Dr. Sigrid Hunke'den dinleyelim:

"Söylemesi acıdır: ileri islam medeniyeti ile, fikren geri kalmış Hıristiyan medeniyeti arasında, bu yönden de bariz bir fark kendini gösteriyordu. Her iki medeniyeti ayıran hudut, bir kere daha uzuyordu. islam medeniyeti, vebayı, salim bir muhakeme ile incelerken, Hıristiyan medeniyeti onu hurafelerle izaha çalışıyordu. Bir Müslüman, korkuya kapılmış beşeriyetin bakışını, semadan Arz'a, en lüzumlu tedbirlere çevirir. ibn Hatib; 'tecrübe, araştırma, akıl ve muhakeme ile otopsi ve kesin emarelere göre; sirayet, temastan ileri gelmektedir. Bunu, cerhedilmez deliller açıkça ortaya koymaktadır' der."



XIV. yy. iranlı tabib, Manşur b. Muhammed b. Ahmed b. Yusuf'un, Teşrih-i Manşuri isimli kitabından, toplardamar sistemi.

islam tıbbının en gelişmiş alanlarından birisi, hiç şüphesiz cerrahidir. ilim adamları ve doktorlar, göz merceği(lens) hastalığını tedavi eder, mesanedeki taşları eritir ve akan kanın durdurulmasını bilirlerdi. Dağlayıcı aletler kullanırlar, ve fitiller vasıtasıyla, yaranın cerahatini boşaltırlardı. Yeni keşiflerden sayılan "anestezi"(hastayı uyuşturma) usulünü başarı ile uygularlardı. XIV. asırdan sonra yetişen dünyadaki cerrahlar, esas kaynak ve dayanak olarak, islam cerrahisini almışlardır. Nitekim Ali b. isa'nın yazdığı "Göz Hekimlerine Müzekkere" isimli eserden, XIX. asra kadar istifade edilmiştir. Gözden mavi suyu çekmeyi ve şırınga yapmayı başaran el-Muhassin'dir. Dr. Sigrid Hunke, şöyle der:

"Ali ibn Abbas, 'kanser' hakkında şöyle söylemekteydi: 'Doktorlar bu hususta yardımda bulunabilirler.Tümörün organdan tamamen ayrılmasına çalışılmalı, köklerinden geride bir şey kalmaması için, tümörden muayyen bir mesafe uzaklaşacak şekilde etrafı kesilmelidir."

Bugün dahi "kanserin tedavisi"nin, tam olarak yapılamadığı; ancak kanserli uzvun kesilip alındığı ve böylece hastalığın yayılmasının önüne geçilmek suretiyle, tedavi yoluna gidildiği dikkate alınacak olursa; islam tıbbının, ne derece gelişmiş olduğunu anlamak mümkün olacaktır.

En büyük cerrahlardan biri olan Ebu'l-Kasım, kadın hastalıkları ile ilgilenir. Onuncu asırda yaşayan Ebu'l-Kasım, cerrahide ve kadın-doğumda kullanılmak üzere; bugüne kadar gelen aletleri icat eder. Açık kırıkların tedavisinde kullanılan "pencere açma metodu", ona aittir. Ve yine göz ve diş doktorlarının kullandığı birçok aletlerin ilk sahibi odur. Ebu'l-Kasım'ın kıymetli buluşlarından biri de, "arterial damarların bağlanması" ve "kat küt dikişi"dir. Bu damarların bağlanması tıbbi keşfinin, Fransız cerrahı Pare tarafından 1952'de yapıldığı iddia edilmesine rağmen; bu keşif, gerçekte Pare'den 5 asır önce yaşayan Ebu'l-Kasım'ın, tıp alemine bir hediyesidir.

ibn Abbas, "Hipokrat'ın nazariyesi"ni yıkarak; doğumun, rahmin kasılması ve çocuğun dışarı atmasıyla vukua geldiğini izah eder.

XIII. yüzyılda yaşamış olan ibn Nefis'in, "kan dolaşımı"nı izah eden ve çağımıza kadar bir ilave yapılmadan gelen eseri, biyolojide de önemli bir yer işgal eder. ibn Nefis, kalbin beslenmesini; kanın, damarlar vasıtasıyla kalbe ve akciğere gidiş gelişini, akciğerlerin fonksiyonunu, akciğerdeki kimyasal değişmeyi ve böylece kanın deveranını tamamlaması hadisesini açıklar. Halbuki, kan dolaşımının bu keşfi, haksız olarak M. Servet'e izafe edilmiştir.

3. Hastaneler

islam medeniyetinin parlak devirlerinde; çalışma usul ve yöntemleri modern olan hastaneler inşa edilmiştir. Bağdat, ispanya, Türkistan ve Osmanlılar'da; hastanelerin çalışması ve yönetmelikleri incelendiğinde görülecektir ki; bugünkü modern hastanelerden, çalışma usul ve şartları bakımından hiç de aşağı değildir.



Adil Melike Turhan Hastanesi(1228)-Divriği

Avrupa'da o tarihlerde hastane yoktu. Daha sonra hastaneyi, islam aleminden öğrenen Avrupa, yavaş yavaş hastaneler kurmaya başladı. Will Durant, "Histoire de la Civilisation L'age de la Fol" bu konuda şunları yazar:

"ilk dispanserleri ve eczaneleri, Müslümanlar tesis ettiler. Ortaçağ'ın ilk eczacı mektebini onlar kurdular ve eczacılığa ait muazzam eserler yazdılar. Bugün onların çiçek ve kızamık tedavisindeki talimatlarını, tadil etmek kolay değildir. O devirde, islam aleminde 34 hastane tesis edilmişti. Bilhassa akıl hastaları için gayet insani bir tedavi usulü tatbik ederlerdi. 931 tarihinde Bağdat'ta 860 hekim vardı."

Her hastanenin bir başhekimi bulunurdu. Başhekimin, günlük işleri, ancak bugün idrak edebilecek bir modernlik göstermekteydi. Başhekim, her sabah hastaları ziyaret eder; onların düşüncelerini, arzularını, hastalıklarının seyrini öğrenir ve bu hususta çok itina gösterirdi. Başhekime, asistanlar, doktorlar ve hastabakıcılar refakat ederlerdi.

Hastaya yazılan ilaçlar, noksansız temin edilirdi. Başhekimlik vazifesini yapan doktorlar, boş zamanlarında kendilerini ilme verirler. Seminerler ve konferanslar düzenlerler ve tıbbi tartışmalara başkanlık ederlerdi. Doktorlar, iyi bir eğitimden geçtikleri gibi, teorik ve pratik alanda imtihanlara tabi tutulur; kendilerine, ehliyet derecelerine göre diploma ve salahiyet verilirdi.

Ayrıca hastanelerde, fakir-zengin ayırımı yapılmadan, herkese parasız olarak bakılırdı. Hastalar, tıbbi tedavileri esnasında, bir kuruş masraf yapmazlardı. Hatta, hastaneden taburcu olanlara, bir aylık iaşe parası ve elbise verilirdi. Temizlik, hastanelerin baş prensibi idi.

islam aleminde, daha Emevîler zamanında inşa edilmeye başlayan büyük hastaneler, Batı'da 8-9 asır görülmez. Ancak XV. yüzyılda birkaç tane bakımsız, son derece pis, doktorsuz, ve her türlü hastanın; kadın-erkek beraber yattığı binalara, "hastane" denir.

4.Tıbbi Çalışmaların Batı'ya Tesiri

Kilise öğretmeni Tatian'ın, ilaçlar ve eczacılık hakkındaki görüşleri, o devirdeki Hıristiyan mantalitesini aksettirmeye kafi gelecektir. Tatian şöyle diyordu:

"Dünyevi ilaçlara, ot ve köklere inanmak, Allah'a karşı bir güvensizliği ifade eder. Eczacılık, her çeşit şekiller içinde, bu nevi iğfalkar sanat ve hareketlerden doğmuştur. ilahi kudrete başvurma yerine, neden bir köpek gibi otlar; geyik gibi yılanlar; domuz gibi istakozlar; aslan gibi maymunlarla tedavi olmayı tercih ediyorsun?"

Evet, Batı'nın, içine düştüğü papaz mantıksızlığı, ancak bu kadar ışık(!) verebiliyordu kendisine. Ancak Doğu'dan gelen islam rüzgarı, Avrupalı'yı, derin uykusundan uyarmaya muvaffak olmuştu. E.F. Gautier, "Moeurs et Coutumes de Musulmans" adlı eserinde bu uyanışı şöyle özetler:

"Rönesans Avrupa'sı, 'Hipokrate', 'Galien'den fazla islam hekimler mektebini takip etti. Razi ile ibn Sina'nın eserleri, XVII. asırda Louvain Üniversitesi'nin tıp eğitiminin esasını teşkil etmiştir. ibn Sina tercümeleri tam 600 sene, Avrupa üniversitelerinde ders kitapları olarak okutulmuştur."

VI asır önce Paris Tıp Fakültesi, Dünya'nın en küçük kütüphanesine sahipti. Ve bu kütüphane, sadece bir kitaptan müteşekkildi. Bu kitap ise, bir Müslümanın eseriydi. Beş asır boyunca kendisine hiçbir şey ilave edilmeyen bu dev eser, bütün manastırlardaki kitapların bin misline bedeldi.

Yine büyük tıp alimlerinden Razi'nin eserleri; özellikle "Havi"; uzun yıllar ibn Sina'nın "Tıpta Kanun" kitabı gibi, Avrupa'da el kitabı olmuştu. Bu bilginlerin eserleri, defalarca Latince ve değişik dillere çevrilmiş ve defalarca basılmıştır. Bilhassa bu iki eser, uzun asırlar "tıp anayasası" olarak kabul edilmiştir.

Avrupa'da kurulan ilk meşhur tıp okulu, Salerno okulu, hocaları ve herşeyi ile bir islam mektebiydi. Dr. Sigrid Hunke; bu okulla ilgili olarak şunları söylüyor:

"Batı'nın yalnız bu noktasında XI. yüzyılda; yetmiş veya sekseninci senelerinde, birdenbire gözleri kamaştıran üstün bir tababet fışkırır. Kısa zamanda, Salerno'yu şöhrete kavuşturan 'Tababet', ne Antik medeniyetin, ne de Roma medeniyetinin kaynaklarıyla beslenmez. Salerno Tıp Okulu, sadece bir islam mirasıdır. islam Sağlık Teşkilatı, doğrudan doğruya Batı'ya örnek oldu. islam eczacılığı ile tam ve kesin karşılaşma ve onu aynen benimseme, Sicilya adasında vukua geldi. Müslümanlar'ın, burada 250 senelik hakimiyetleri esnasında; islam Teşkilatı ve Mevzuatı, Sicilya'da geleneksel bir hukuk şeklinde yerleşmişti."

Özetle, "islam medeniyetinin tıp ilim ve gelenekleri"nin, Batı'ya, ispanya ve Sicilya kapısından; ticari, askeri ve diplomatik münasebetler yoluyla girdiği; Avrupa'yı derinden etkilediği, bilinen bir gerçektir.

MATEMATiK

Eski Yunan'da matematik çalışmalarının varolduğu kesin olarak bilinmekle beraber, bu çalışmalar kısa bir zaman sonra durmuş ve yeni bir gelişme gösterememiştir. Bu durum belki de, Yunan matematiğinin "sayılar sistemi" ve "sıfır" kavramından mahrum oluşuyla izah edilebilir.

islam matematiğinin başlangıcı olan, "sayı yazısının bulunması" ve "sıfırın keşfi"; matematik tarihinde yeni bir çağın ilk adımı olmuştur. islam matematikçilerinin, "akıl yürütme metodu"nu disiplinli bir şekilde kullanmışlardır.

Sayılar ve Sıfırın Keşfi

Sayı yazısının icadı ve sistemli hale getirilmesi, son derece hayati bir önem taşımaktadır. Sayı sistemine, Müslümanların "es-sifr" dedikleri "Sıfır"ın(0) ilavesini, matematik ve medeniyetler tarihinde bir "devrim" olarak değerlendirebiliriz. Zira, şu anda çağdaş ilimin ve hayatın her cephesinin, bu "sistem"le ayakta durduğu bilimsel bir gerçektir. Bugünkü maddi medeniyetin inkişafı, ortalama on asır önce başlamıştır tespiti doğrudur.



Bugünkü "sayı sistemi"nin, yani 1'den 9'a kadar olan sayıların, tesbitinin ilk defa Hintliler'e ait olduğu söylenmekle beraber; bu "sayı yazısı"nı, bizzat ifade eden ve sıfırla beraber "sayı sistemi" olarak kullanan, hiç şüphesiz ki, Müslümanlar'dır. Sıfır kullanılmadan önce; 1204 gibi bir sayıyı yazmak ve bunu 124'ten ayırmak için, 12.4 şeklinde nokta kullanıldığı, bir vakadır. "Sıfır"a, "es-sifr" diye isim veren ve onu matematiğe kazandıran, Müslümanlardır. Sedillot, "Materiauz Pour Servir a L'histoire Compara des sciences Mathematiques" adlı eserinde:

"Her ne kadar Müslümanlar, bizim 'chiffres arabes = Arap rakamları' dediğimiz sisteme, 'chiffres indiens = Hind rakamlar' diyorlarsa da bu vaziyet, o rakamların menşeini Hindistan saymamıza, kafi bir sebep değildir. Çünkü Müslümanlar, 'proclus'un tarif ettiği bir alete de 'cercle indien = Hind çemberi' ismini vermişlerdir. Zaten Arap rakamlarının, şekil itibariyle Hind rakamlarından büsbütün başka türlü olduğu da tesbit edilmiştir" der.

Harezmi, kitabında, sıfırın, çıkarmada kullanılmasını şöyle anlatır:

"Sekiz, diğer sekizden çıkınca, geriye birşey kalmaz. Bu takdirde hanenin (basamak) boş kalmaması için, bir dairecik koy! Dairecik, boş hanenin yerine geçmek zorundadır. Eğer bu hane boş kalırsa, diğer haneler de tahdit edilmiş olurlar."

"Sıfır"(0) olmadan ne matematik ne bilimler nede teknoloji olur. Sıfır, bir anlamda sayı sisteminin sihirli bileşenidir. Sayı sistemi ve bu sisteme dayanan bütün matematik sistemler, ancak "sıfır anahtarı"yla çözülür. Modern matematikte, "sıfır kavramı"nın önemi artmıştır. Bugün, sıfırsız, matematiği düşünmek, imkansızdır.

Dr. Sigrid Hunke; şu tespiti yapar:

"Neticede Arap rakamları, Batı'yı fethetti. Bu rakamların, tabii ilimler, nakliye, teknik ve ekonomik alandaki mühim rolü, Dünya'nın bütün medeni milletleri tarafından kabul olundu."

Batı'nın, bu islam rakamlarından haberi çok geç oldu. Daha doğrusu Batı, bu sistemi çok geç kavrayabildi. Pizalı Leonardo'nun, babası vasıtasıyla, Müslümanlarla ticari teması ve bir Müslüman öğretmenden ders alması; sayı sistemini ve işlemlerini öğrenip Batı'ya, götürmesini temin etti. Bu ise, XIII. yüzyılda mümkün olabilmiştir. Philip Hitti, "Pecis d'histoire des Arabes" de şöyle yazar:

"islam rakamlarının gayr-i müslim Avrupa'ya yayılması, herşeye rağmen inanılmayacak kadar ağır oldu. Şimali Afrika'da seyahat etmiş ve bir Müslüman mualliminden ders almış olan Pizalı 'Leonardo Fiboncci', 1202 tarihinde, en mühim hususiyeti, islam rakamlarının kullanmasından ibaret bir eser neşretti. Avrupa matematiğinin başlangıcı, işte bu eser oldu. Eski rakam sistemiyle(Romen rakamları), bazı sahalarda hiçbir riyazi tekamüle imkan yoktur: Çünkü, bizim bugün bildiğimiz hesap ilminin temel taşları; sıfırla, islam rakamlarıdır."

Müslümanlar, sadece bu sistemi kurmakla kalmadılar. Ayrıca "cebir", "geometri" ve "trigonometri"nin de temel yapısını dokudular.



Harezmi'nin (al-Kitab al-mukhtasar fi hisab al-jabr wa-l mugabala) cebirinden bir sayfa..

Cebir

Sayı sistemini geliştiren Harezmi, bu sisteme dayanarak bugün matematiğin temeli haline gelen "cebirin aksiyomatik temellerini" atar. Yani Harezmi, aynı zamanda, "cebir ilmi"nin de kurucusudur.

Ayrıca "hesap usulü" ile beraber, "hesap sanatı"nın da kurucusu olan Harezmi, uzun yıllar Batı'da "Algorithmus" olarak tanınan bir bilgindi. Dr. Sigrid Hunke:

"Bu alim, Harezm yani şimdiki Hive Cumhuriyeti'nden olup, hesap ve cebirde çok önemli eserler bırakmıştır. Rönesans devrine kadar, Avrupa'da bir otorite olarak tanınıyordu. Logaritma ismi, bu ismin bozulmuş bir şeklidir"

Evet, Harezmi isminin değişerek aldığı şekil, Algorithme tabiridir. Hesap metodunu geliştiren Harezmi'nin ismi, buradan gelmiştir. Prof. Dr. Hamit Dilgan; "Muhammed ibn Musa el- Harzemi" isimli eserinde:

"Matematik literatüründe 'hesap metodu' manasına Algoritme tabiri, Latince Algorismus, yani (Harezmi'nin adına izafeten) Arapça el-Harzemiyyet lügatından alınmadır" demektedir.

Harezmi'nin bilhassa iki eseri, oldukça önemlidir. Birisi, "el-Cebr ve'l-Mukabele", diğeri ise "Hesap Sanatına Dair" isimli eseri idi. Bugün modern matematikteki "cebir" ismi, Harezmi'nin bu kitabından gelmektedir. ikinci eseri ise, sayı sistemini ve bu sisteme dayanan "toplama", "çıkarma", "bölme", "çarpma" ve "bayağı kesirler"i öğretiyordu. Dolayısıyla, Harezmi'nin bu iki kitabı; "cebir" ve "aritmetik"; matematik biliminin ilk kaynak eserleridir.

Harezmi, cebir ilminin başlangıcı olan cebir kitabında, aynı zamanda birinci ve ikinci dereceden denklemleri, "grafik metodu" ile incelemiş ve bu denklemleri geniş bir şekilde irdelemiştir. Bu denklemlerden başka, cebir problemlerine de yer vermiş ve çözümlerini yapmıştır. Prof. Dr. Hamit Dilgan; "Matematik Tarih ve Tekamülüne Bir Bakış" çalışmasında bu gerçeği şöyle dile getirir:

"Harzemli'nin, matematik tarihinde büyük önemi olan Cebir kitabında: Birinci ve ikinci derece denklemlerinin grafik metotla tahkiki ve bir takım cebir problemleri vardır. 15. ve 16. asırlarda yaşamış birçok italyan matematikçilerine rehberlik etmiş olan "el-Cebir ve'l-Mukabele"nin Arapça bir nüshası; Oxford'da Bodley Kütüphanesi'ndedir."

Max Vinjetoux; "Le Miracle Arabe"de şöyle kaydeder:

"Gerard de Gremone, bu kitabın(cebir ve mukabele) tercümesinde şöyle diyor: 'Bu eser, kendinden sonra gelen Arap alimlerinin çalışmalarına, bugünün en büyük Avrupa matematikçilerinin cebrik hesaplarındaki üstünlüklerine ve desimal aritmetik sistemin esasına temel teşkil etmiştir.'"

On birinci yüzyılda yaşamış büyük matematikçilerden Ömer Hayyam ise, "denklemler" ile ilgili çalışmaları, en sistematik bir şekilde ifade etmiş ve birçok denklemleri, geometrik olarak çözmeyi başarmış bir matematikçidir.

Ömer Hayyam, x3 + b2x = b2c denklemini, x2 = by, y2 = x(c—x) koniklerinin kesiştirilmesiyle; x3 + ax2 + b2x= b2c denklemini de, x2 = (x+a) (c—x), x(b+x) = bc eğrilerinin kesiştirilmesiyle çözmüştür. Bugün matematikte önemli bir yer işgal eden "Fermat teoremi"nin özel bir hali olan x3 + y3 = z3 denkleminin, tam sayılarla çözülemeyeceğini büyük bir ustalıkla göstermeye muvaffak olmuştur.

FiZiK- KiMYA

Müslüman bilginlerin, fizik-kimya sahasında da birçok prensip ve teorilerin sahibi olmaları pek tabiidir. Zira, tamamen gözlem ve deneye dayanarak yaptıkları ilmi çalışmalar, fiziki hadiseler için temel bir metod olmuştur.

Fizik alimi ibn Heysem'in(965-1039), değişik çalışmaları yanında, asıl üzerinde durulacak noktalar, fizik alanındaki buluş ve izahlarıdır.

Batı'da Alhazen olarak bilinen ibn Heysem, "geometrik optik"in bütün dallarında çalıştı, ve bu alanları çalışılabilir hale getirdi. Astronominin meseleleri, onu, ışıklı cisimlerin yayılmasından ileri gelen "gölge" teşekkülüne dair teoriyi ortaya atmaya şevketti. ibn Heysem, ışınların düz çizgiler halinde yayıldığını ve şekillerin, yere ters yansıdıklarını gösterir. Fotoğrafın ilk modelini, bir nevi "karanlık oda"yı ilk defa dener. Işığın kırılmasının sebeblerini, hava ve su gibi çeşitli ortamlara dayandırır. Buradan hareketle, hayrete şayan bir doğrulukla, hava tabakasının 15 kilometre olduğunu hesaplar. Bu, atmosferin alt tabakasıdır. Heysem, "ay halesi", "fecir" ve "gökkuşağı" hadiselerinin meydana gelişleri ile de meşgul olur. Heysem, projektörün etki kanunlarını bulur. Yakma etkisi ile büyültmeleri; yalnız çukur aynalar vasıtasıyla değil, ayrıca büyüteçle de araştırır. "Okuma gözlükleri"ni, ilk defa ibn Heysem bulur. Dr. Sigrid Hunke; Heysem'i şöyle anlatır:

"Bu 'dahi islam bilgini'nin Batı'ya yaptığı tesirler muhteşemdir. Onun optik-fizik alanında nazariyeleri, yeni çağ ortalarına kadar 'Avrupai ilme' hakim olur. ingiliz Roger Bacon'dan, Alman Witello'ya varıncaya kadar geçen devre boyunca, bütün optik, 'Alphazen'in nazariyelerine dayanır. Galile Teleskobu'nun arkasında, Alhazen'in büyük gölgesi durur."

Optik-fizik hususunda yazdığı eser, bugünkü "optik ilmi"nin başlangıcı ve temeli durumunda olduğu için, son derece önemlidir. Heysem'in, fizik problemlerini, dört dereceli işlemlerle çözmesi ve fiziğe, matematiği uygulaması, haklı olarak fizik-matematiğin ona dayandığı görüşünü kuvvetlendirmektedir. Prof. Dr. Hamit Dilgan; ibni Heysem'i şöyle tanıtır:

"ibn Heysem, aynı zamanda matematikçi, astronom ve fizikçidir. Onun "Kitabü'l-Manazır"adlı optik kitabı, Kepler gibi dahiye rehberlik etmiştir. Küresel Ayna ve Bilardo meselesi denilen klasik bir problemi, geometri yoluyla çözmüş, 10 asır evvel izoperimetre meselesiyle uğraşmış ve ln4'ü hesap etmiştir."

Heysem, aynı zamanda bir astronom olduğu için gök cisimlerinin, "parlaklık", "ışık" ve "sıcaklık" gibi durumlarını da inceler.

Böylece çağımızda modern astronominin bir kolu olan "astro-fizik" çalışmalarının da; X. asırda habercisi olur.
Bunun için Heysem, gezegenlerin hareketi ile ilgili, bir teori ortaya atar: Bu teorisi; ışık geçirmeyen yüzeylere dayanır. Semadaki bütün cisimlerin, yıldızlar da dahil, kendilerine has bir ışık gönderdiklerine ait teorisi ise; astronomide "devrim" yapar. "Astro-fizik"in mevzuu olan bu teori ve izahların, bugün astronomi ilmi tarafından tespit ve teyit edildiğini kaydetmek gerekir.

antimonu, sülfürlerinden ayırdığı söylenir. Metal işleme, kumaş ve deri boyama, sirke damıtarak derişik asit elde etme gibi kimyasal işlemlerin tariflerini kitaplarında vermiştir.

Bilim tarihçisi C. Singer, modern kimyanın babası olarak nitelemektedir. Ebu Musa Cabir'in çalışmaları; buharlaştırma, süzme, eritme, damıtma, kirstallendirme gibi yöntemler üzerinde toplanmıştı. Ayrıca cıva sülfatı ve bazı oksitleri bulduğu, sülfürik asit ve nitrik asiti hazırladığı, hatta altını bile çözen(eriten) "kral suyu" karışımını bulan da odur.

Sonuç olarak, Batı medeniyeti ve bugünkü modern bilim ve teknoloji; temellerini-gelişimini, islam bilim ve medeniyetine borçludur. Batı'nın bunu örtme ve bilimini Eski Yunan'a indirgeme çabaları, islam'a karşı Batı'nın tarihsel bilinçaltı düşmanlığının bir yansımasıdır. Bugün, bu örtme-saptırma çabaları ortaya çıkmış ve güneş balçıkla sıvanamaz olmuştur. Bunda, Prof. Dr. Fuat Sezgin'in olağanüstü gayretleri yanında; Batılı birçok kadirşinas bilim adamlarının çabaları da önemli rol oynamıştır.

Ancak, kendi tarihinden-dininden habersiz genç nesiller, maalesef içerden yapılan yanıltıcı-yönlendirici propagandalarla boşluğa yuvarlanmış; Batı'nın cazibesine kapılarak adeta kaybolmuştur. Kendi mirasına sahip çıkarak geliştiremeyen; onu yeni nesillere aktaramayan islam referanslı topluluklar, bu hatalarının bedellerini, ağır bir şekilde ödemiş ve ödemeye devam edeceklerdir.

Dr. Halil Bayraktar
yaklasansaat.com

06/2008

Kaynaklar:
1) Dr. Sigrid Hunke, Avrupa'nın Üzerine Doğan islam Güneşi, çev. Servet Sezgin, Bedir Yy. istanbul, 1972.
2) H. G. Wells, Kısa Dünya Tarihi, Çev. Ziya ishan, Varlık Yy. istanbul, 1962.
3) Jacques Risler, La Civilisation Arabe, s. 170-171, Paris, 1955, (Danişmend, a.g.e. s. 13-14'den naklen).
4) E.F. Gautier, Moeurs et Coutumes de Musulmans, s. 249-250, Paris, 1955, (Danişmend, a.g.e., s. 15-16'dan
naklen).
5) Will Durant, Histoire de la Civilisation L'age de la Fol, C.I. Paris, 1952 (i. Hami Danişmend, Garp Menbalarına Göre: islam Medeniyeti, Yağmur Yy. istanbul, 1972)
6) Philip Hitti, Pecis d'histoire des Arabes, s. 147, çev. Maurice Plainol, Paris, 1950, (Danişmend, a.g.e. s. 17'-den naklen).
7) Yılmaz Öztuna, Türkiye Tarihi, C.3, s. 196, istanbul, 1964.
8) Prof. Dr. W. Barthold, islam Medeniyeti Tarihi, çev. Prof. Dr. Fuat Köprülü, 2. Baskı, Ankara, Diyanet işleri Başkanlığı Yy., Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1963.
9) Sedillot, Materiauz Pour Servir a L'histoire Compara des sciences Mathematiques, C. II, s. 460, Paris, 1845-1849,
(Danişmend, a.g.e., s. 38'den naklen).
10) Ahmet Gürkan, islam Kültürünün Garbı Medenileştirmesi, Akçağ Yy., 1969.
11) Jacques Risler, Civilisation Arabe, Paris, 1955.
12) Arthur Pellegrin, L'Islam dans Le mond, Paris, 1950
13) Buhari, 76/30, Müslim, 39/92
14) Prof. Dr. Hamit Dilgan, Büyük Türk Alimi Nasireddin Tusi, i.T.Ü. Mim. Fak. Yy. 1956.
15) Prof. Dr. Hamit Dilgan, Muhammed ibn Musa el- Harzemi, i.T.Ü. Mim. Fak. Yy. 1957.
16) Prof. Dr. Hamit Dilgan, Matematik Tarih ve Tekamülüne Bir Bakış, i.T.Ü. Mim. Fak. Yy., 1955.
17) Max Vinjetoux: Le Miracle Arabe, Edition charlot, Paris, 1960 (Bammat, a.g.e. s. 37'den naklen).
18) Vaux de Carra, Lespenseurs de L'islam, Paris, 1921
19) Georges Rivoire, Visa ge de L'Islam, 1946, s. 136 (Danişmend, a.g.e. s. 44'den naklen)
20) M. Charles, Aperçu Histoırigue des Methodes Engeometrie, (Bammat, a.g.e., s. 38'den naklen).
21) H. Suter, Abh. Gesch Mat, 1910 (Dilgan, Matematiğin Tarih ve Tekamülüne Bir Bakış, s. 14'ten naklen).
22) Baron Carra de Vaux, The Le gacy of islam, (Mustafa Ateşmen, Avrupalı Gözüyle islam. istanbul, 1971, s. 102-103'den naklen)
23) Ahmad Y. al-Hassan, "Transfer Of islamic Tecnology to The West", history-science-technology.com,
24) G. Saliba, "Greek Astronomy and the Medieval Arabic Tradition", American Scientist , v. 90, n. 6, 2002.
25) Prof. Dr.Fuat Sezgin, "islam'da Bilim ve Teknik", çev. Abdurrahman Aliy, TÜBA Yy. Ankara, 2007.












--spoiler--

görsel
Allah annelere zihin açıklığı versin.