bugün

roma, bizans ve takiben osmanlı; her üçü de peşpeşe aynı benzer coğrafyalara hükmetmiştir.
fatih sultan mehmet'in doğu roma'yı fethetmesi sonrası kayzer (kayzer-i rum) unvanını alması ve Roma kurumlarının çoğunun benzer şekilde Osmanlı'ya transferi sonucu Osmanlı imparatorluğu bir yerde üçüncü Roma imparatorluğu da olmuştur.

birinci roma pagan dinine mensuptu ve lisanı latince diliydi.
ikinci roma ortodoks-hristiyan dinine mensuptu ve helence dilini konuşurdu.
üçüncü roma osmanlı'nın ise dini islam ve dili türkçe olan üçüncü romaydı.

islamiyet Roma'nın ruhuna aykırı, Roma bir hristiyan devleti eleştirileri yapılır.
Lakin unutulur ki Roma başta hristiyan değil, pagandır.
Ve romalılık bir etnik köken değil, o topraklarda yaşayan özgür vatandaşların tamamıdır.

göktürkler ile nasıl ki bir kan bağımız var ise, roma ile de siyasi miras noktasında bir bağımız var.
roma'nın mirası ve ardılı yalnızca anadolu türkleridir.
fatih sultan mehmet'in önderliğinde türk ulusu tarafından kurulan imparatorluk.
(bkz: osmanlı)

Bu sadece fatih sultan Mehmet'in istanbul'u ve roma devleti'ni ele geçirmesinden dolayı değildir.
Osmanlı devlet teşkilatı geleneksel Türk sistemini Roma ile sentezlemiş ve bu sayede diğer Türk devletlerinin aksine Roma gibi uzun ömürlü bir devlet olabilmiştir.

Bir diğer husus Osmanlı Roma'nın hakim olduğu topraklarda gerçek anlamda uzun ömürlü çok uluslu bir sistem oturtabilmiştir.
Roma'nın her yönüyle ardılıdır.

Bir de Rus merkezci Roma sempatizanları müslüman Roma olmaz, Roma'nın ruhuna aykırı, Roma Ortodoks olmak zorunda eleştirisinde bulunur.
Peki ey canlar; Roma başta pagan değil miydi, ardından Katolik? Demek ki gayet müslüman da olabilir.

Göktürkler ile nasıl ki bir kan bağımız var ise, Roma ile de siyasi miras noktasında bir bağımız var.
Roma'nın mirası ve ardılı yalnızca Anadolu Türkleridir.
fatih sultan mehmet'in önderliğinde türk ulusu tarafından kurulan imparatorluk.

(bkz: Osmanlı)
devlet-i aliyye'dir.

daha orhan gazi döneminde teşkilatlanma bizans(doğu roma) sisteminde başlamıştır.
ilber hoca dedi demeseler fikir bile belirtmem geçerim ama hoca başka tabi.
kastettiği olaysa ruhen bir roma imparatorluğu değildir. onunla aynı topraklarda kurulmuş ve onun kadar etkin yeni bir türk ve Müslüman imparatorluğudur. yoksa ne türkler bir Avrupa kavmidir ne de Hristiyanlardır yani o anlamda devamı olmaları mümkün değildir.
o anlamda Osmanlılar Selçuklular ın devamıdır.
sadece fatih'in roma'yı fethetmesinden dolayı değildir.

bunun altında yatan sebeplerden birisi de osmanlı'nın roma düzenini almasıydı. yani oradaki kurumları. bunu kendisi de kullandığı için ilber ortaylı 3.roma imparatorluğu olarak nitelemiştir osmanlıyı. bir diğeri ise başkentlerdir. burada rus ve yazı tarihçiler de rusya'nın 3.roma olduğunu söylemektedir ama tabi ilber sikermiştir kendilerini. hatta bunu bizzat roma'daki ( italya ) ( yanlış hatırlıyor olabilirim ) konferansta belirtmiştir.
fatih sultan mehmet kayzer-i rum unvanını kullandığı için doğru olan tanımdır . birinci roma pagan dinine mensubtu ve lisanı latince lisanıydı . ikinci roma ordotoks-hristiyan dinine mensubtu ve helence lisanını konuşurdu . üçüncü roma osmanlı ise dini islam ve dili türkçe olan üçüncü romaydı .
Bunun Alman versiyonu için

(bkz: kutsal roma imparatorluğu)
dördüncü roma imparatorluğunu'nun kuruluşu merakla ve sabırsızlıkla bekliyoruz denilesi kavram.
muhteşem ve doğru bir tespit. ana britannica'da da aynı yoruma rastlanabilir taa doksanlardaki baskısında.
rus çarlığı da zamanında kendisini roma imparatorluğu olarak lanse ediyordu, hatta moskova da üçüncü roma'ydı onlara göre.
doğru bir saptamadır. Roma, Bizans ve takiben Osmanlı; her üçü de peşpeşe aynı benzer coğrafyalara hükmetmiştir; dolayısıyla aslında bir geleneğin devamı söz konusudur.
fatih sultan mehmetin doğu romayı fethetmesi sonrası kayzer unvanını alması sonucu, ilber ortaylının osmanlı imparatorluğunu bu isimle nitelemesi ile ortaya çıkan durumdur.