gözlemci etkisi

Bilim yuvası uludağsözlük'te hiç bahsi geçmemiş konu.

Şahsen merak içindeyim. Yani nasıl olur da bir olayı gözlemlerken onu etkilemiş oluruz? Bir deneyi izlemek aslında sonucu değiştirmek mi oluyor?

Bir atomun yarılanma ömrü gibi bir şey olabilir . Gönderildiği an içinde farklılaşarak başka bir şeye dönüşebilir . Ama her zaman eski halinin kalıntılarını taşır .

atomaltı parçacıkların gözlemlendiği zaman davranış değiştirdiği bulgulanmış ve buna gözlemci etkisi denmiştir.

yani bir nevi mahalle baskısı anlamına gelir.

kısaca "gözlemledigin her seyi degistirirsin" anlamina gelen ifade. sadece kucuk boyutlarda yapilan gozlemler icin gecerlidir. futbol topuna baktigimda onu degistiremem cunku yeterince kucuk degil. daha guzel bir ornek vereyim. bir insana baktiginizda onu degistirebilirsiniz. nasil mi? ona bakis sekliniz karsinizdakinin beyninde bir takim reaksiyonlara sebep olur. bunu bilincli yaparak beynindeki reaksiyonlari tetikleyebilirsiniz. ancak bilincli yapsaniz da beynindeki tum olan prosesi bilemezsiniz. sadece yaklasik olarak ne oldugunu tahmi edersiniz. tam o sırada hangi noron hangi noronla bag kuruyor, nereden ne salgilaniyor, ne gibi reaksiyonlar gerceklesiyor bunlarin tumunun bilgisine hakim olamazsiniz ama bunlari gozlemci etkisi sayesinde tetiklersiniz. bu da aslinda dolayli bir etkilesim sayilir. buyuk nesneye bakarak içindeki kucuk dunyayi etkilersiniz. ufuk acici bir detay olarak burada dursun.

Baktığın ve gördüğün her şeyi değiştiriyorsun ama sana bakan, seni gören her şey de seni değiştiriyor.

fiziğin kaderle savaşmaya başladığı yer daha doğrusu fiziksel olarak kaderin değişimi denilebilir gözlemci etkisine. sen her şeyi değiştiriyorsun ama her şey de seni değiştiriyor..

çok derine dalmamak lazim. çünkü bir yerden sonra işin içinden gerçketen çıkılmıyor.

(bkz: werner heisenberg)
(bkz: belirsizlik ilkesi)