vahdette kesret kesrette vahdet

vahdet: teklik( tasavvufta hakk veya allah)
kesret: çokolma durumu (tasavvufta insan veya kul)

basit bir örnekle açıklamak gerekirse, insanların anatomik yapısı anne ve babadan gelen iki hücre ile başlar ve yetişkin ve sağlıklı bir bünye yaklaşık 9 katrilyonluk bir hücre miktarından oluşur.

aynaya baktığınızda gördüğünüz kendiniz sayısal anlamda tek olmaktır,* vahdet budur. ancak aynanın size göstermediği o 9 katrilyon hüçre kesret olarak tanımlanabilir.

tasavvufta ise vahdet yani allah düşüncesi içersinde iken bu güce duyulan hayranlığktan dolayı onun gücünün de bir işareti olan milyarlarca insanı görüyorsunuz ki bu da kesrettir.

kısaca allah düşüncesinden yola çıkıp, insan sevgisine varma olayıdır. yunus emre'ye atfedilen
yaratılmışı severiz yaratandan ötürü deyişi bu anlayışın ürünüdür.iş bu noktada bitmez, insan sevgisine ulaşan kişi bu eşssiz mucizeyi yaratan güce korkudan ziyade bir hayranlık gözüyle bakar ki bu da kesretten vahdete anlayışıdır. ilgili olarak (bkz: bilmek bulmak olmak)

mimaride de kullanılmıştır bu düşünce...süleymaniye camisi mimar sinaın ustalık dönemi eserlerindendir ve bu cami yerden derece derece yükselir. önce çeyrek kubbelerle başlayan yapı sonra yarım kubbelerle devam eder ve en son tam ve ana kubbeye kapanır. bu kesretten vahdete anlayışıdır. daha sonra ise göz yavaşça aşağıya iner, bu sırada ana kubbeden yarım ve çeyrtek kubbelere inilir ki; bu da vahdetten kesrete anlayışını temsil eder.