ya

1

-söz aktarmada, "GELince, gelelim" anlamında kullanılır: "ya siz ne yapacaksınız?"
-peki ammâ, iyi ammâ, şu kadar var ki: "ya gelmek istemezse?"
-dilek şart kipinden sonra "â" yerine gelerek tekrar ve acelecilik bildirir: "GELSE YA!"

2

-ünlem edatı olarak kullanıldığında şaşkınlık ve hayret bildirir: "yâ, görelim bakalım!"

3

-ihtimal bildirir. (yahut) tekrar edilerek kullanıldığında iki zıt şey gösterir: "ya gelirsin ya gelmezsin."