bizans imparatorluğu

islam kültürünü ve müslümanları yüzyıllar boyu derinden etkilemiş devlettir bizans. doğulu batıdır bizans. romanın çocuğudur, ama babası belli değildir. babaları arasında en meşhuru iskenderin helenden* olma oğludur. bir mısır bir mezopotamya bir iyonya bir suriye hepsi bu kültüre katkıda bulunmuş güzide kardeşlerimizdir.
böyle bir harmanın müslümanları etkilemiş olmasında şaşılacak bi sey yoktur.* ne de olsa peygamberden sonraki ilk yüzyılın sonunda bu insanlar islam bayrağının altında toplananlar arasında çoğunluğu oluşturuyordu. bu noktada ayrı bir başlık hakeden bir noktaya vurgu yapma ihtiyacı hissediyorum. islam ve islam kültürü ayrımı. islam kişinindir, ama tektir. herkesin kendi dini olduğu gibi, bir yandan da yalnızca allahın dinidir. kültürse allahin dini olan islamdan ziyade insanlarin dini olan islamin etrafinda sekillemdigi icin, insnalarin etkilesim icinde oldugu bircok unsurdan da etkilenir. bu baglamda islam kulturu, hellenistik kulturun devamidir tadinda yorumlar isabetli olmayacagi gibi, islam tek basina ve sifirdan bir medeniyet kurdu demek de yanlis olacaktir.
evet, bizans imparatorlugu, her imparatorluk gibi cok kulturluydu, ama ortak bir kultur mutlaka ki vardi. siyasi ve ticari aglar bu ortak kulturun olusmasina buyuk oranda katkida bulunyordu.
bizans, hristiyanligi benimseyerek hristiyanligi da buyuk oranda degistirmis imparatorluktur. hristiyanlik bu donemde helenistik donemin onemli akimlarindan neo-platonizmden, mankeizmden, paganizmden, vs. buyuk olcude etkilenerek deformasyona ugramis ancak en azindan politik ve populer manada egemen olmayi da basarmistir. boyle bir arkaplanin uzerine islam ordulari bu topraklari fethettiginde, politik manada imparatorluk kulturunden, sosyal manada pagan kokulu hristiyanliktan, felsefi manada iskenderiye ekolunden bittabii buyuk olcude etkilenmistir. ama sonunda hakim olan islam kulturu olmustur. bu surecin tarafsiz ve basarili bir incelemesine rastlamak ne yazik ki cok zordur. belki ibn-i haldun mukaddime'sinde bu konuyu da ele aliyordur.*