türk edebiyatı

turk edebiyati

2.bölüm: islamiyete geçiş dönemi türk edebiyatı

751 talas savaşı'yla müslüman olmaya başlayan türklerde bu dine geçiş hemen olmamıştır. bahsettiğimiz bu dönem 9. ve 11. yüzyıllar arasını kaplamaktadır. bu zaman döneminde türkler kitleler halinde islamiyete geçmişler ve bu dinin öğretilerini kendi hayatlarına entegre etmeye çalışmışlardır. islamiyetin o dönemki yayıcı devleti konumunda olan araplarla etkileşim artmış, onların dil ve edebiyatları örnek alınmıştır. bu dönemde temel olarak dört eser yazılmıştır: divan-ı lügati't türk, kutadgu bilig, atebetü'l hakayık ve divan-ı hikmet.

bunlardan divan-ı lügati't türk ve kutadgu bilig edebiyatımız açısından çok büyük değer taşımaktadır.
divan-ı lugati't türk kaşgarlı mahmut tarafından yazılmıştır. eser büyük bir türkçe sözlüktür. bunun yanında eserde türklerin adetleri, yaşam biçimleri, giyim kuşamları, hatta yemekleri hakkında bile bilgi verilir. bu sebeple eser çok mühim bir kaynaktır. eser günümüz türkçesine besim atalay tarafından çevrilmiştir. eser hakaniye türkçesiyle mesnevi tarzında yazılmıştır. bu da yavaş yavaş türklerin arap edebiyatından etkilendiklerini göstermektedir. çünkü söz konusu şekil arap edebiyatından alınmadır.

kutadgu bilig ise çok önemli didaktik bir eserdir. yusuf has hacib tarafından yazılmıştır. eser karahanlı hükümdarına ithaf edilmiştir. tamamı 6645 beyittir. ahlak konulu bir eserdir. eser sembolik dört kişi üzerine kurulmuştur. eser mesnevi tarzında şehname vezninde(feūlün, feūlün, feūlün, feul) yazılmıştır. kafiye sistemi ise a-a-x-a şeklinde düzenlenmiştir.

atebetü'l hakayık'ta edip ahmet bin yükneki tarafından yazılmış bir ahlak kitabıdır.

divan-ı hikmet'te hoca ahmet yesevi tarafından yazılmış dini-tasavvufi bir eserdir.