türkiye nin ilk şeker fabrikası nasıl kuruldu

türkiye'nin ilk şeker fabrikası hangisidir?

uşak şeker fabrikası...

uşak şeker fabrikası'nın kuruluş tarihi; 26 kasım 1926'dır.

uşak şeker fabrikası fikri 1923 yılında, istiklal harbi gazisi mehmet hacım önderliğinde 51 müteşebbis kişinin birleşerek terakki ziraat aş adlı şirketi kurması ile ortaya çıktı.
------------------------
ara not: uşak şeker fabrikası'nın kurucusu mehmet hacım istiklal savaşı gazisidir, kuvayi milliyecidir, albay rütbesi ile orduya katılmış olup 1 eylül 1922 tarihinde yunan orduları başkomutanı general trikopis'i esir alınmasında bizzat bulunmuştur.
------------------------

mehmet hacım önderliğindeki uşak'lı müteşebbisler bu şeker fabrikası kurma fikrini ulu önder atatürk'e iletmek istediler.
bunun için de ankara'ya nuri efendi başkanlığında bir heyet gönderdiler.

uşaklı müteşebbislerden nuri efendi atatürk'ün huzuruna girdi ve maruzatını anlatmaya başladı.
nuri efendi; uşak'ın Kalfa köyünden geldiğini, babasından bir helva ve haşhaş yağı imalathanesi kaldığını, kendisi istanbul'da askerliğini yaparken şeker üretimini öğrendiğini, sonra avrupa'dan mektup zarfı içinde pancar tohumu getirttip ektiğini, bundan da şeker elde ettiğini anlatır.

bunun üzerine, "benden ne istersin nuri efendi?" diye sorar atatürk.

nuri efendi anlatmaya devam eder;
''mehmet hacım beyin önderliğinde 51 kişi birleştik,terakki ziraat aş'yi kurduk. 600 bin lira sermayemiz var. paşam, bize el ver. Şeker fabrikamızı kuralım'' der...

atatürk çok duygulanır.
yerinden fırlar ve nuri efendi'yi kucaklar.
''hepiniz varolun! türkiye'yi bu azim, bu istek bu şevk kurtaracak...'' der, ve derhal gerekli talimatları verir.

bu görüşmeyi takip eden 3 yıl sonra da uşak'ta türkiye'nin ilk şeker fabrikası kurulur.

fabrikanın kuruluşuna ön ayak olan atatürk ile o gün bu görüşmeyi yapan nuri efendi'ye soyadı kanunu ile birlikte "şeker" soyadı verilir. ve hatta uşak şeker fabrikası'nın adı "nuri şeker fabrikası" olur, lakin nuri şeker bunu kabul etmez, öyle ki bu fabrika tüm uşak halkının ortak değeridir ve dolayısıyla fabrikanın adı uşak şeker fabrikası olur.

uşak şeker fabrikası'nın en büyük ortağı mehmet hacım'dır.
lakin fabrikanın kuruluşunda ekonomik gücü olan bütün uşak' lılar bir altın, bir bilezik, 20 ölçek buğday ve ne verebildiyse onunla katkıda bulunmuştur.
her biri katkıda bulundukları oranda hisse senedi sahibi olmuşlardır.

uşak fabrikası daha sonra 1931 yılında devletleştirilmiştir.

işte uşak halkının bu davranışı ve müteşebbisliği yurt sathında tüm vatandaşlara örnek olmuş, genç cumhuriyetimiz vatandaşlarımızın da gayret ve destekleri ile hızlı bir büyüme sağlamıştır.
bunun en güzel örneklerinden biri de 1930'larda kurulan turhal şeker fabrikası için arazilerini bağışlayan köylülerdir.
bu konuyu daha önce yazmıştık, dilerseniz şuradan okuyabilirsiniz;
(bkz: şeker fabrikası için tarla bağışlayan amcalar/#38943630)

şimdi, halkın katkıları ile kurulan turhal şeker fabrikası dahil pek çok şeker fabrikamız satıldı, lakin cumhuriyetimizin ilk şeker fabrikası olan uşak şeker fabrikası hala satılmadı.
satılmaması için uşak halkı kararlı bir mücadele veriyor, bu mücadeleye de nuri şeker'in torunu mehmet şeker'in önderliğinde devam ediyorlar.

diren uşak, diren şeker...

ekler:
-----------------
uşak şeker fabrikası kurucuları;
görsel

Oturanlar (sağdan sola): Tarakcıoğlu ibrahim Efendi, Bacakoğlu ismail Efendi, Mehmet Hacım, Nuri Şeker, Donbayoğlu Hacı Osman Efendi.
Ayaktakiler (sağdan sola): Köleoğlu Süleyman Efendi, Buğdaylıoğlu Hüsamettin Efendi, Okkaoğlu Ahmet Efendi, Eyüboğlu, Bayraktaroğlu Mehmet Ali Efendi

mehmet hacım'a ait uşak şeker fabrikası hisse senedi;
görsel

nuri şeker'in 1958 yılında vefatından evvel şekilmiş bir fotoğrafı;
görsel

nasıl kurulduğu değil de nasıl yok edildiği daha güncel olan. geçen asrın lideri özelleştirip satıyordu.
amerika'dan falan şeker alalım diye.

akp'nin yüce dehaları o dönemde yaşamadığı için dışarıdan ithal etmeyi düşünememiş olmalılar. ne gerek vardı bu kadar uğraşmaya, mücadeleye ? yığarsın ingiliz sterlinini tüccarın önüne, sana istemediğin kadar şeker getirir yurt dışından. olay bu kadar basit işte.

Akape sayesinde kurulmuştur siz gençler bilmezsiniz lağım içiyorduk lağım heyt be.

bütün metabolizması götkılı olmak için evrimleşmiş türlerin anlayamayacağı bir konu.

Biz iktidar olana kadar uşak da şeker fabrikası mı vardı? Uşak da şeker fabrikasını biz kurduk.