hafız hakkı paşa

sarıkamış harekatının komutanlarından biridir.

sarıkamış harekatı öncesinde onuncu kolordu komutanı olan hafız hakkı paşa, ruslar kaçırılmadan ters cepheyle savaşa zorlanırsa yok edilir ve kars bir baskınla ele geçirilir şeklinde bir düşünce ile enver paşa ile birlikte sarıkamış harekatını onaylayan isimdir.
oltu da planladığı şekilde rus birliklerini yok edemedi.
kolordusunu kosor üzerinden allahuekber dağlarına sürmüş ve sarıkamış a yapılan harekatda büyük kayıplar verilmesine sebeb olmuştur.
onuncu kolordunun otuz birinci tümeni ağır kış şartları altında 14 saatlik bir yürüyüş ile allahuekber dağlarını aşmış ve başköy e girmiştir.
girmiştir, girmiştir ama yola 40 000 mevcutla çıkan ve hiç düşman teması olmada ve bir tek mermi sıkamadan 37 000 asker donarak ölmüş ve tümenin 3 000 mevcudu başköy e ulaşmayı başarmıştır.
onuncu kolordu 29 aralık itibari ile hafız hakkı komutasında ikmalsiz ve ser sefil bir halde sarıkamış a girmiş fakat asker yiyecek bulmak için şehre dağılır dağılmaz, yiyecek ve cephane ikmali kusursuz işleyen rus ordusunun baskınına uğramış ve sarıkamış ruslara teslim edilmiştir.

2 ocak 1915 de enver paşa hafız hakkı paşa yı sol kanat grup komutanlığına yükseltmiş ve 10. kolordu ya ek olarak 9. kolorduyu da devralmıştır.
hafız hakkı bey in komutasında savaşan onuncu kolordudan geriye 600 er kalmıştı. bu başarılı komutanlığı! nedeniyle emrine verilen dokuzuncu kolordu mevcudu ise 344 er, 12 top ve 12 makineli tüfekten ibaretti.
iki kolordu bir tabur dahi etmiyordu.
4 ocakta divik te konuşlanan 9. kolordu karargahına rusların yaptığı baskından kaçarak! kurtulmuş, kolordusu ise kolordu komutanı dahil, 300 er ve 106 subayı ile ruslara esir düştü.
o dönemin kaynaklarına göre enver paşa ile omuz omuza çarpışan bu maharetli paşamız 60 000 türk askerinin tek kurşun dahi sıkamadan donarak ölmesine neden olmuştur.
günümüzde bu rakam 90 000 olarak ifade edilmektedir.

aşağıdaki linklerde sırası ile hafız hakkı paşa yı ve emir komutası altında şehit olan sayısız askerden birkaçını görebilirsiniz.

görsel

görsel

sarıkamış harekatının sorumlusu olan paşadır.

hatıratıyla ilgili bir kitap murat bardakçı tarafından yazılmış olup, yeni yayınlanmış veya yayınlanmasının eli kulağındadır.

90 bin askerimizin pisi pisi şehit olmasına neden olan enver paşa'nın 10. kolordusunun komutanıdır.

sarıkamış harekatında tüm kayıplar (şehit, yaralı, esir düşen ve cepheden kaçan ya da kaybolan) 60 bindir. bahsedildiği gibi 90 bin şehit yoktur. ruslarında 22 bin kaybı vardır. şu sarıkamışta kurşun atılmadan askerimiz donarak öldü palavrasını bırakalım artık. tıpkı çanakkalede 250 bin şehit verdik palavrası gibi. oysa kayıp sayısı 70 bin.

Cihan harbi'ne girişimizi şu şekilde anlatmış paşa[*] :

" Harp Nasıl Başladı?
Donanma Kumandanı'na şöyle bir emir hazırlanmış idi:
"Rus donanmasını mahvederek Karadeniz hakimiyetini kazanmak".
Bu emir benim kasamda duruyordu. Ancak icabında ve zamanında verilecekti. Bizim hareketimizden evvel Nâzır emri istedi. "Suşon'a vereceğim, kapalı bir zarf içinde.
'Lazım olduğu zaman emri aç!' diyeceğim" dedi.
Ben şüphelendim. Rica ettim, dinlemedi.
Halbuki iş büsbütün başka türlü olmuş ve Suşon kendisi Alman kafasıyla açmış, yapmış, etmiş bizi vakitsiz bir harbe sürüklemiş. Bundan sonra artık vaziyeti selâmete çıkarmak için canla başla çalışmak lâzım."

[*]: Murat Bardakçı, Hafız Hakkı Paşa'nın Sarıkamış Günlüğü, istanbul, iş Bankası Kültür Yayınları, 2014, 2. baskı: ekim 2016, sf 42-43 (Murat Bardakçı'nın bizzat Paşa'nın kendi el yazısını yayımladığı (tıpkıbasımı) sayfa ise sf. 175'tir, Paşa'nın orijinal defterinde ise sayfa 28'dedir.)

görsel

ittihatçı damatlardan biri ..... güya parada pulda gözleri olmaz .
ilk fırsatta saraya damat olmuşlar ... diğeri enver .... ikisi de arnavut
tabii ....

Hafız Hakkı Paşa (d. 1879, Edirne - ö. 15 Şubat 1915, Erzurum) Osmanlı Türk askeri.

1908'de Meşrutiyet'in tekrar ilan edilmesi için Enver ile birlikte dağa çıktı.
Hürriyet Kahramanı oldu.[2] V. Murad'ın torunlarından olan Behiye Sultan
ile evlendi. 1912 yılında Balkan savaşlarında savaştı. Sarıkamış Muharebesi'nde
10. Kolorduyu komuta etti .Bu savaşta Osmanlı Ordusu, Rus Ordusu tarafından
yenilgiye uğratıldı. Geri çekilme sırasında Osmanlı Ordusu, çoğunlukla acı soğuk
nedeniyle yok oldu. Bu başarısızlıktan sonra Enver Paşa, 3. Ordu komutanlığını
Hafız Hakkı Paşa'ya bırakarak istanbul'a döndü.

1915 yılında Erzurum'da tifüs nedeniyle hayatını kaybetti.

https://tr.wikipedia.org/...%B1z_Hakk%C4%B1_Pa%C5%9Fa