öztürkçe kelimeler

kökü türkceden baska bir dil olmayan kelimelerdir. türkiye´de yasamayan diger türk irki mensubu toplumlarin konustuklari dillerde gündelik olarak kullanilirlar. gerci türkiye´de de söylenmeye devam ediliyor bir kismi ama, bircok kelimeyi batililastirmisiz biz.

valla orijinalleri benim cok ilgimi cekti....mesela

bahce- öz türkce de cok büyük bir alan kastedildigi zaman kullanilirmis- bizim "bahce" diye isimlerdigimize kirgizlar, kazaklar tatarlar "boh" diyorlar.

"aka" büyük abi demekmis. "kuka" da kücük kardes."akakuka" cocuklar demekmis.

bizim deniz dedigimiz büyük suya özbekler, kirgizlar "derya" diyorlar. yalniz burasi biraz karisik, bazen nehire de "derya" diyorlar.

anne "oya", baba da "dada- dadas" kelimelerinden ibaretmis.

bizim günlük hayatta kullandigimiz bircok kelimenin kök hali mevcut ve bir kirgiz la türkce konusmak cok enterasan bir tecrübe.

mesela yahşi kelimesi onlar da güzel anlamina geliyor. yani ben öyle anliyorum- bu aralar birkac özbekle karsilasiyorum ve türkce konusuyoruz,tabii onlarin türkcesi ruscadan etkilenmis.

ama mesela bizde o kadar cok fransizca kelime var ki....aman allahim...lavabo, pantolon, gar, direksiyon, vites, debriyaj, sinyal, tren, peron, makinist, gişe, bilet...otobüs, kamyon....

valla kendimde hayret ettim farkettigimde.

akılda türkçe kökenli olmayan sözcüklerle yer değiştirmesi gereken, öz sözcük dağarcığımız.
örneğin:

alfabe - abece
analiz - çözümleme
angarya yüklenti/oyalayıcı iş
barometre - basınçölçer
cins - çeşit/türlü/eşey/soy
dekor - bezem
emisyon - yayım
girift - girişik/dolaşık/karışık
hassas - duygulu
integral - tümlev
istasyon - durak
laboratuvar - deneylik
militan - vurucu/savaşımcı
numara - sayı
onboard - tümleşik/bütünleşik
sansür - sıkıdenetim
sektör - kesim
self determinasyon - özbelirlenim
tenis - alantopu
telekominikasyon - uziletişim
valiz - yol çantası
zaaf - düşkünlük/güçsüzlük

daha fazlası için mahir ünlü'nün öz türkçe sözlüğü'nü edininiz.

kökeni türkçe olan kelimeler.

dilimizdeki kelimelerin çoğunu oluşturan kelimelerdir. mesela, organ isimleri tamamen türkçedir. yani göz, diş, saç vs... renk isimlerinden ise; gök, ak, kara, kızıl... tamamen türkçedir. hayvanlardan; ayı, tavşan, at, eşek, öküz...(uzar gider bu liste) türkçedir. sadece örnek olsun diye söyledim. yoksa saymakla bitiremeyiz. ayrıca sonuna mek-mak getirebildiğimiz bütün fiiller türkçedir.

bazilari, turkcedeki unlu uyumlarina uymayan sözcüklerdir.

"görüp faizi dövizi münharif sıdk u selametten
çekildik izzet ü ikbal ile bab-ı hükümetten"
gibi bir cümleyi öz türkçe zanneden aptallar vardır.

(bkz: togan)

Alp er tonga öldü mü? ısız acun kaldı mı? felek öcünü aldı mı? şimdi yürek yırtılır, en bildiğimiz öztürkçe kelimelerden oluşan cümlelerdir.

us- akil.

Şarkı sözünün öztürkçesi "yır"dır. Türk dünyasındaki ses değişimlerine göre jır ya da cır olarak da söylenebilir. Özbek türkleri şarkıya 'koşuk' der.

Kazganmak-Kazamak
Sarıg-Sarı
ilgerü-ileri
Örgin-Taht
Uruş-Vuruş,savaş
Yengi-Yenmek.

öz türkçe, üvey türkçe diye bir şey yoktur. bir sözcük ya türkçedir ya da değil!... örneğin imkan arapçadır; türkçesi olanaktır. cevap arapçadır; türkçesi yanıttır. kelime arapçadır; türkçesi sözcüktür vb, vb...

not : anlaşılan yorumum arap kültür emparyalizminin köpeklerine dert olmuş!... eksi veren elleriniz dert görmesin karabaşlar!... : )))

Törün: Düğün yemeği
Kanglı: Kağnılı